Zwemmende geraamtes in de sloten

Een aantal jaar geleden is er een bijzondere ontdekking gedaan in natuurgebied De Geelders. Bioloog Mark Scheepens van waterschap De Dommel spotte daar een zeldzame kieuwpootkreeft: het oranje-blauw zwemmend geraamte. Ze wisten al wel dat het er zat, maar Mark ontdekte niet slechts één exemplaar: er bleek een grote populatie van deze geraamte aanwezig. En dat terwijl er lang gedacht is dat deze soort zo goed als uitgestorven was. 

De leembossen van de Geelders blijken een goede omgeving voor dit beestje. De leembodem zorgt voor kalkrijke rabatten en kalkrijk water. En die kalk hebben de kieuwpootkreeftjes nodig voor de aanmaak van hun geraamte. Belangrijk is ook dat de rabatten hier met de hand gegraven zijn, en niet machinaal. Daardoor zitten ze er nog.

Deze rabatten, ooit gegraven om de bossen te ontwateren voor de boomteelt, vallen in de zomer vaak droog, maar in de winter staan ze vol water. De diertjes leggen er op dat moment dan ook hun eieren in. Als de slootjes langere tijd droog blijven staan, kunnen de eitjes toch nog tientallen jaren overleven. In een nat voorjaar komen de diertjes dan met z'n allen tevoorschijn. Die eitjes komen uit op het moment in het jaar dat er weinig natuurlijke vijanden zijn, voordat bijvoorbeeld amfibieën en andere vijanden zich voortplanten. 

Deze geraamtes kunnen heel goed overleven in een zuurstofarme omgeving. Ze zwemmen vaak vlak onder het wateroppervlak waar meer zuurstof aanwezig is. Daarnaast zwemmen de geraamtes op hun rug. Ze wapperen dan met hun pootjes en kieuwen naar boven. Zo krijgen ze zuurstof binnen en filteren ze eten uit het water. Het voedsel bestaat uit organisch materiaal, zoals algen en bacteriën. 

Kijk zondag 18 mei 2025 om 19.25 uur op NPO2 naar de uitzending over de Leembossen.