Amnesty: stel ontbreken van instemming centraal bij verkrachting

Het ontbreken van instemming moet centraal staan bij verkrachting in plaats van bewijs van dwang. Dat stelt Amnesty International na een analyse van verkrachtingszaken, waaruit de mensenrechtenorganisatie concludeert dat het ontbreken van instemming voor seks momenteel niet strafbaar is.

Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid gaf in een interview met Zembla vorig jaar maart aan dat hij meer bescherming ging geven aan slachtoffers die tijdens een verkrachting ‘bevriezen’ door middel van een wetswijziging. Nu wil Grapperhaus een nieuw delict introduceren: seks tegen de wil. Hierop zou de helft van de strafmaat van verkrachting komen te staan.

'Instemming centraal in plats van dwang'
Amnesty is tegen het wetsvoorstel: volgens de mensenrechtenorganisatie moet seks zonder instemming niet alleen strafbaar zijn, maar ook als verkrachting worden erkend. Dit staat niet alleen in internationale mensenrechtenverdragen, maar is ook belangrijk voor de erkenning van slachtoffers.  Martine Goeman, hoofd gender-programma Amnesty Nederland: "Het is positief dat de minister de wet wil aanpassen om slachtoffers beter te beschermen. Het zou echter een gemiste kans zijn om de wet niet in een keer goed aan te passen. Daarbij moet instemming centraal staan in plaats van bewijs van dwang". 

Om het wetsvoorstel in overeenstemming te brengen met internationale mensenrechtenverdragen en -standaarden mag er volgens Amnesty geen 'hiërarchie' zijn van verkrachtingen. Goemand: "Het verkrachtingsdelict moet gebaseerd zijn op een gebrek aan instemming in plaats van dwang en geweld. Amnesty International tornt niet aan de bewijslast. Iemand blijft onschuldig totdat het tegendeel is bewezen. Strafverzwarende of -verminderende omstandigheden kunnen altijd worden meegewogen door de rechter. Wanneer iemand verstijft van angst of om andere redenen geen instemming kan geven, kun je het lichaam van iemand niet toe-eigenen en daar seks mee hebben. Dan is het verkrachting en geen ‘seks tegen iemands wil’."

Verstijfd van angst 
Volgens de huidige wet is er pas sprake van verkrachting als geweld of dwang bewezen kan worden. In veel gevallen is verzet niet mogelijk, omdat het slachtoffer van angst bevriest (‘freezing’) of is gedrogeerd. De meeste mensen denken dat ze zich tijdens een verkrachting hevig zullen verzetten. Maar niets doen is de meest voorkomende natuurlijke reactie tijdens seksueel geweld, vertelde klinisch psycholoog Iva Bicanic eerder aan Zembla. "Zo'n zeventig procent van de acute verkrachtingsslachtoffers doet niks of werkt mee."

Het overkwam ook Marcelle Bos, die na het uitgaan in een steegje werd verkracht. Jarenlang worstelde ze met het feit dat ze niet had geprotesteerd. Het resulteerde uiteindelijk in PTSS en een burn-out. Haar verhaal is te zien in de uitzending 'Verstijfd van angst', waarin Zembla onderzoekt wat de gevolgen zijn van de freeze-reactie: 

Uit recent onderzoek in opdracht van Amnesty International blijkt ruim driekwart van de Nederlandse bevolking vindt dat seks zonder wederzijds goedvinden moet worden gezien als verkrachting. Negen op de tien ondervraagde Nederlanders beschouwen het geslachtsverkeer ook als verkrachting als het slachtoffer 'bevroor' of onder invloed was.

De verwachting is dat het wetsvoorstel van Grapperhaus na het zomerreces in de Tweede Kamer behandeld zal worden.