Belangenconflict bij invoering vergoede dyslexiezorg

Er speelde een belangenconflict bij de invoering van de vergoede dyslexiezorg, blijkt uit onderzoek van Zembla. Bij het advies om deze zorg voor kinderen te vergoeden vanuit de basisverzekering, is door het CVZ zwaar geleund op onderzoek en onderzoekers van een dyslexiezorgaanbieder. Het CVZ, de voorloper van Zorginstituut Nederland, adviseerde de minister hier in 2007 over. Hoogleraar gezondheidseconomie Marcel Canoy stelt dat het CVZ het belangenconflict had moeten voorkomen: “In alle publieke organisaties waar ik gewerkt heb, laten we nooit de slager zijn eigen vlees keuren.” Het huidige protocol waar dyslexie mee wordt behandeld, vindt zijn oorsprong in dit CVZ-advies. Op basis van dit protocol krijgen nu te veel kinderen een dyslexiediagnose, concluderen deskundigen.

In Nederland krijgt zo’n 8 procent van de kinderen de diagnose ernstige dyslexie, blijkt in de uitzending van Zembla. Dit is meer dan het dubbele dan wetenschappers en beleidsmakers 20 jaar geleden verwachtten. Toen werd in opdracht van het CVZ het eerste protocol ontwikkeld voor de behandeling en diagnose van dyslexie. Anneke Smits zat als logopedist in de begeleidingscommissie van het protocol. Ze had destijds al twijfels: “Als je dyslexie zo vaag afgrenst als in dat protocol gebeurde, dan kon je uitrekenen dat veel meer kinderen voor dyslexiezorg in aanmerking zouden komen.” Toentertijd werd geschat dat de vergoede dyslexiezorg 21,6 miljoen euro zou gaan kosten. Uit een steekproef van Zembla onder gemeenten blijkt dat de kosten in 2024 opgelopen zijn tot 70 miljoen.

Zembla ontdekt een belangenconflict bij de invoering van de vergoede dyslexiezorg. De auteur die in opdracht van het CVZ het eerste protocol schrijft, is de man van een manager van het dyslexiebedrijf RID. Dit is een van de grotere aanbieders van dyslexiezorg in Nederland. Tegelijkertijd zit de oprichter van het RID in de begeleidingscommissie van het protocol. Het CVZ concludeert dat dyslexiebehandelingen effectief kunnen zijn, mede op basis van onderzoek van deze oprichter en eerdergenoemde manager van het RID. 

Hoogleraar Canoy vindt dat het CVZ dit belangenconflict destijds had moeten voorkomen. Hij is lid van de Kwaliteitsraad, een onafhankelijk adviesorgaan van het Zorginstituut: “Je moet dit altijd vermijden. Als je weet dat iemand een belang heeft bij een bepaalde uitkomst, kun je de kans lopen dat de uitkomsten geen publiek belang dienen, maar een privaat belang”.  Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor het vergoeden van dyslexiezorg. Canoy raadt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten aan nieuw onderzoek te laten doen door een onafhankelijke partij. 

In een reactie schrijft Zorginstituut Nederland niet te kunnen vaststellen “of het toenmalige CVZ weet had van mogelijke ongeoorloofde belangenverstrengeling” en “huidige regels en procedures zijn erop ingericht om dit (red. ongeoorloofde belangenverstrengeling) te voorkomen”. Het RID heeft de vragen van Zembla over het belangenconflict niet beantwoord. De oprichter van het RID en de auteur van het eerste dyslexieprotocol zijn overleden. 

In de uitzending ‘Diagnose dyslexie’ onderzoekt Zembla hoe het dyslexieprotocol in de praktijk werkt en hoe een diagnose tot stand komt. Een voorwaarde om de diagnose dyslexie te stellen, is dat het kind een hardnekkig leesprobleem heeft dat niet verholpen kan worden met extra hulp op school. Maar het leesonderwijs en die extra hulp is vaak onvoldoende, constateerde de Inspectie van het Onderwijs al in 2019. Hoogleraar orthopedagogiek Anna Bosman ziet dit nu nog steeds en stelt: “Het onderwijs is niet op orde, waardoor er te veel kinderen niet goed leren lezen. Dyslexie wordt hiervoor als excuus gebruikt.”

Bekijk hieronder de reacties van het RID en Zorginstituut Nederland: