Brandweer: brandtest voor gevels hoge gebouwen schiet tekort

In Nederland worden productnormen vastgesteld door het normalisatie instituut NEN in Delft. Binnen normcommissies van dit instituut wordt onder meer bepaald op welke wijze bouwproducten op brandveiligheid worden getest.

“Niemand in zo’n commissie is onafhankelijk”, zegt Jurjen Burghgraef in de uitzending van Zembla. Burghgraef werkt als risicoanalist in opdracht van verzekeraars. NEN nodigt bedrijven uit om lid te worden van de normcommissies, zodat ze invloed uit kunnen oefenen op zaken die voor hen van belang zijn. Bedrijven moeten betalen om deel te nemen aan de normcommissies, vertelt Burghgraef. Het zou gaan om duizenden euro’s per jaar.  

De uitzending 'Brandende belangen'

“Op het moment dat het bedrijfsleven betaalt, willen ze ook inspraak”, zegt Ruud van Herpen, technisch directeur van het adviesbureau Nieman. Van Herpen neemt zelf zitting in meerdere normcommissies.  Hij noemt het oordeel van deze commissies “afgewogen”, maar erkent ook dat de bedrijven invloed hebben. “Natuurlijk proberen ze te sturen ten gunste van hun eigen product.”

Een van de onderwerpen die binnen de normcommissies wordt besproken is hoe bouwmaterialen die in Nederland op hoogbouwgevels worden gebruikt moeten worden getest op brandgedrag. Sinds de brand in de Londense Grenfell Tower in 2017 is daarover veel discussie.  Bij de brand in Londen kwamen 72 mensen om het leven. Een onderzoek ingesteld door de Britse regering naar de oorzaak van de brand heeft uitgewezen dat het vuur zich razendsnel via de gevel kon verspreiden vanwege de aanwezigheid van brandbare gevelplaten in combinatie met kunststof-isolatiepanelen.   

Na de Londense brand is door de NEN een speciale werkgroep in het leven geroepen die zich bezighoudt met de brandveiligheid van gevels in Nederland. Uit notulen die Zembla in handen heeft blijkt dat de brandweer binnen deze werkgroep zorgen heeft geuit over de Nederlandse situatie. Specifiek zou het ontbreken aan een grootschalige geveltest. “Fabrikanten gaan gewoon door met het leveren van [een] in hun ogen (…) brandveilige gevelconstructie en testen deze [nog steeds] op de traditionele manier.”

In Nederland wordt vertrouwd op een kleinschalige brandtest. Brandveiligheidsdeskundigen hebben kritiek op deze test, die niet realistisch zou zijn. In landen als Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittanië bestaat een grootschalige test voor gevelconstructies. “De grootschalige test in Engeland komt veel meer in de buurt van de werkelijkheid, dan de test die wij in Nederland gebruiken”, vertelt emeritus-hoogleraar bouwkunde Jos Lichtenberg in de uitzending van Zembla.

Het Britse onderzoek naar de brand in Grenfell Tower heeft aan het licht gebracht dat het producenten van kunststofisolatie regelmatig niet lukte om voor de grootschalige brandtest te slagen. Kingspan, wiens isolatieschuim in kleine hoeveelheid op de gevel van de Londense Grenfell Tower zat, voerde in 2007 zo’n grootschalige brandtest uit. In een intern rapport van het bedrijf werd de uitkomst omschreven als ‘razende vuurzee’. Kingspan hield dat rapport geheim.

Uit ledenlijsten van de NEN-commissies die Zembla kon inzien blijkt dat een belangrijke branddeskundige van Kingspan een centrale rol vervult in de commissies die normen voor brandtesten vaststellen. Uit interne e-mails van Kingspan die door de Britse onderzoekscommissie openbaar zijn gemaakt, blijkt dat deze deskundige in Groot-Brittannië betrokken was bij lobbyactiviteiten om te voorkomen dat de overheid het gebruik van kunststofisolatie op hoogbouwgevels zou verbieden.  

Vanuit het oogpunt van duurzaamheid worden in Nederland woontorens steeds beter geïsoleerd. Dat geldt niet alleen voor nieuwbouw, maar ook bestaande flats worden voorzien van een extra isolatielaag. Het gaat dan vaak om brandbare isolatiematerialen die aan de gevel worden toegevoegd. In 2018 zegde minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) de Tweede Kamer toe de gemeenten opdracht te zullen geven te inventariseren hoeveel risicovolle gevels er in Nederland zijn. Die inventarisatie is meer dan 2,5 jaar na dato nog steeds niet afgerond.