Britse studie: ‘Overtuigend bewijs dat luchtverontreiniging corona verergert’

Onderzoekers van de Britse Universiteit Birmingham hebben 'overtuigend bewijs’ gevonden dat luchtverontreiniging heeft bijgedragen aan het hoge aantal infecties, ziekenhuisopnames en sterfgevallen die er zijn geweest door het coronavirus in Noord-Brabant en Zuid-Limburg.   

De onderzoekers van Birmingham hebben specifiek gekeken naar de relatie tussen COVID-19 gevallen en blootstelling aan luchtverontreiniging in Nederland, omdat het opvallend was dat de ergste luchtvervuiling hier niet in steden voorkomt, maar vooral op bepaalde plekken op het platteland. Een van de factoren hiervoor is volgens de onderzoekers de intensieve veehouderij.

Uit het onderzoek blijkt dat een kleine toename in de lange termijn blootstelling aan vervuilende deeltjes, het aantal besmettingen en ziekenhuisopnames met 10 procent doet stijgen en het aantal doden met 15 procent.  

Harvard
Uit recent onderzoek van de Amerikaanse Universiteit Harvard bleek al dat er een verband was tussen verhoging van fijnstof in de lucht en meer sterfgevallen door corona. Het is al langer bekend dat langdurige blootstelling aan fijnstof, stikstof en zwaveldioxide de longfunctie kan verminderen en luchtwegaandoeningen kan veroorzaken. 

Volgens de onderzoekers van de Universiteit van Birmingham is ook al gebleken dat de verontreinigende stoffen het risico op het krijgen van infecties door virussen die op de luchtwegen zijn gericht, vergroten. En laat de ziekteverwekker die COVID-19 veroorzaakt nou net zo’n virus zijn.  

De 'unieke' Nederlandse zaak 
De onderzoekers hebben gegevens gebruikt van 355 Nederlandse gemeenten: “We ontdekten dat bij een toename van concentraties fijnstof van 1 microgram per kubieke meter, het aantal COVID-patienten ook toenam tot vijftien gevallen, vier ziekenhuisopnames en drie sterfgevallen.”

De onderzoekers noemen het ongewoon dat de corona hotspots te vinden waren in het zuiden van ons land, waar er relatief minder mensen dicht bij elkaar wonen dan in de grote steden. Eerder werd carnaval aangewezen als een belangrijke oorzaak voor de snelle verspreiding van het virus in de provincies Noord-Brabant en Limburg.

Maar dat is maar deels waar, zeggen de onderzoekers. “Hoewel het waarschijnlijk is dat de carnavalsvieringen een rol speelden, suggereert het patroon van de coronagevallen in deze regio’s, dat andere factoren minstens zo belangrijk zijn.” 

Intensieve veehouderij 
Daarmee wordt gedoeld op de intensieve veehouderij in Noord-Brabant en Limburg. De zuidoostelijke provincies huisvesten meer dan 63 procent van de 12 miljoen varkens in het land en bijna de helft van de 101 miljoen kippen die in Nederland rondlopen.

Door de intensieve veehouderij ontstaat veel ammoniak. Deze deeltjes vormen vaak een aanzienlijk deel van fijnstof bij luchtverontreiniging. De concentraties hiervan zijn het hoogst in luchtmonsters uit Zuidoost-Nederland, schrijven de onderzoekers.  

Andere factoren 
In het onderzoek wordt gebruik gemaakt van gegevens tot 5 juni 2020. “De relatie die we hebben gevonden tussen vervuiling en COVID-19, bestaat zelfs na controle op andere bijdragende factoren, zoals carnaval”, schrijven de onderzoekers. Andere factoren waar rekening mee werd gehouden waren onder meer het gemiddelde inkomen, het opleidingsniveau, roken, het aandeel van de bevolking dat een arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangt en de nabijheid van de internationale grenzen.  

Volgens het onderzoek is de hoogste jaarlijkse gemiddelde concentratie fijnstof in een Nederlandse gemeente 12,3 microgram per kubieke meter. In de gemeente met de laagste concentratie is dat getal 6,9. De onderzoekers: “Als de concentraties fijnstof in de meest vervuilde gemeente zouden dalen tot het niveau van de minst vervuilde gemeente, zou dit volgens onze gegevens kunnen leiden tot 82 minder ziektegevallen, 24 minder ziekenhuisopnames en 19 minder sterfgevallen.”

Individuele gevallen 
Hoewel er dus een sterk verband is aangetoond tussen luchtvervuiling en meer besmettingen met het coronavirus, ziekenhuisopnames en doden, is er volgens de onderzoekers meer onderzoek naar individuele gevallen nodig om andere factoren 100 procent uit te kunnen sluiten. “Binnen regio’s kunnen de niveaus van vervuiling en COVID-19 gevallen aanzienlijk verschillen, waardoor het moeilijk is om de precieze relatie tussen beiden in te schatten. Als we de link tussen individuele mensen kunnen bestuderen, kunnen we de invloed van leeftijd en gezondheid nauwkeuriger elimineren,” schrijven de onderzoekers.  

Desalniettemin is hoofdonderzoeker prof. Matthew Cole verrast door de cijfers. Tegen de Britse krant The Guardian verklaart hij: “Ik was er echt door getroffen dat er zo’n sterke relatie is.” Het onderzoek is beoordeeld door onafhankelijke wetenschappers en geaccepteerd voor publicatie in het tijdschrift ‘Environmental and Resource Economics’. 

Door Lilit Martirosova