De slapeloze nachten van de kroonprins

Kroonprins Willem-Alexander komt in opspraak als hij investeert in het straatarme Mozambique. Ook zijn investeringen in het mondaine, Argentijnse skigebied Briloche worden met argusogen bekeken. Het verlangen van het prinselijke paar naar ultieme privacy tussen gelijkgestemden in een luxueuze entourage valt niet goed. Pers, politiek en volk zijn kritisch: mag een kroonprins in zaken gaan, past dat bij zijn functie en wat zeggen deze acties over zijn toekomstige koningschap? ZEMBLA maakt een rondgang langs mensen die de prins kennen en volgen, en onderzoekt de consequenties van dit handelen voor zijn reputatie en draagvlak binnen de Nederlandse samenleving.

Zelfs predikant Carel ter Linden, al heel lang vertrouweling van de kroonprins, toont zich bezorgd. Hij vraagt zich af of er niet te veel van Willem-Alexander wordt gevraagd door een volk dat zich meedogenloos toont. Hij zegt in ZEMBLA: ‘Ik zou de monarchie graag willen voortzetten, maar dan moeten we daar als volk goed mee omgaan, anders wordt het iets wat we niet mogen vragen.’ Volgens de predikant vragen Willem-Alexander en Maxima zich ook wel eens af of ze het leven dat ze leiden, willen en kunnen volhouden: ‘Ja, ik denk dat ze daar zelf ook wel eens over denken.’

Kritisch
Deskundigen kijken op kritische wijze naar de manier, waarop Willem-Alexander de investering in Mozambique verdedigde. Hij zou de arme Mozambikanen iets teruggeven in de vorm van scholen en huizen. Vastgoeddeskundige Ruud de Wit daarover in ZEMBLA: ‘Als je in Zuid-Afrika een project wilt beginnen, of dat nou een privéhuis is of een golfbaan of een fabriek, je zult altijd moeten onderhandelen met de plaatselijke bevolking over het recht om daar iets te mogen doen, en dat wordt vertaald in een ziekenhuis, een schooltje, watervoorziening, een weg.’

Als de prins zegt dat de commotie rondom Mozambique hem ‘slapeloze nachten’ bezorgt, wil hij laten zien dat de situatie hem niet onberoerd heeft gelaten. Frits Wester, politiek verslaggever van RTL4, daarover: ‘Die slapeloze nachten had hij niet over dat huis of het uitzicht, het ging over de beeldvorming en de kritiek.’

Immaterieel imago
Historica Dorine Hermans is stellig: ‘Het koningschap is ongelooflijk afhankelijk van het immateriële imago. Een kroonprins kan geen zakenman zijn.’ Ze haalt oud-premier Lubbers aan, ‘die al in 1985 heeft gezegd dat leden van het Koninklijk Huis goed moeten worden betaald zodat ze niet nog meer willen. Zodat zij niet bevattelijk zijn voor gunsten van derden.’

Journalist T. Lepeltak, die voorstander van de monarchie is, is bang dat de steun voor het Koninklijk Huis langzaam aan het afbrokkelen is door foute uitspraken: ‘Hij had nooit moeten zeggen: daar heb ik slapeloze nachten van gehad. Er zijn heel veel mensen in Nederland die slapeloze nachten hebben, omdat ze misschien hun werk verliezen of de hypotheek niet kunnen betalen. Zoiets moet je niet zeggen, in deze tijd.’