Onafhankelijke onderzoeksjournalistiek
Europa wil schonere rubberkorrels op kunstgras voetbalvelden
•
140 keer bekeken
• 
Europa wil de normen voor voetballen op kunstgras met rubberkorrels verscherpen naar een 'absoluut veilige grens'. Dat blijkt uit antwoorden op vragen van het Europees Parlement. Daarom gaat Brussel de kunstgras-kwestie nu zelf onderzoeken om te kijken hoe de normen en wetgeving moeten worden bijgesteld.
‘Gevaarlijk spel’
De rubberkorrels kwamen in oktober vorig jaar in het nieuws na de ZEMBLA-uitzending ‘Gevaarlijk spel’ . Uit die uitzending bleek dat er in de korrels, gemaakt van oude autobanden, stoffen zitten die gevaarlijk zijn voor de gezondheid en dat er onvoldoende onderzoek was gedaan naar de gezondheidsrisico's. Zolang er geen duidelijkheid is over de risico's zou er niet op deze korrels gevoetbald moeten worden, zeiden verschillende deskundigen in deze uitzending.
De rubberkorrels kwamen in oktober vorig jaar in het nieuws na de ZEMBLA-uitzending ‘Gevaarlijk spel’ . Uit die uitzending bleek dat er in de korrels, gemaakt van oude autobanden, stoffen zitten die gevaarlijk zijn voor de gezondheid en dat er onvoldoende onderzoek was gedaan naar de gezondheidsrisico's. Zolang er geen duidelijkheid is over de risico's zou er niet op deze korrels gevoetbald moeten worden, zeiden verschillende deskundigen in deze uitzending.
Niet gevaarlijk, toch strengere normen
Na de uitzending van ZEMBLA startte het RIVM een nieuw onderzoek waaruit bleek dat spelen op kunstgras niet gevaarlijk zou zijn. Toch adviseerde het Rijksintsituut voor Volkgezondheid en Milieu strengere normen op te stellen. Eind februari liet ook het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen ECHA weten dat er ‘geen grote gezondheidsrisico’s’ kleven aan sporten op kunstgrasvelden die zijn ingestrooid met rubberkorrels. Desondanks adviseerde ook ECHA over te gaan naar strengere richtlijnen omdat niet kan worden uitgesloten dat je er kanker van krijgt. Ook het kabinet pleitte in december voor strengere normen.
Na de uitzending van ZEMBLA startte het RIVM een nieuw onderzoek waaruit bleek dat spelen op kunstgras niet gevaarlijk zou zijn. Toch adviseerde het Rijksintsituut voor Volkgezondheid en Milieu strengere normen op te stellen. Eind februari liet ook het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen ECHA weten dat er ‘geen grote gezondheidsrisico’s’ kleven aan sporten op kunstgrasvelden die zijn ingestrooid met rubberkorrels. Desondanks adviseerde ook ECHA over te gaan naar strengere richtlijnen omdat niet kan worden uitgesloten dat je er kanker van krijgt. Ook het kabinet pleitte in december voor strengere normen.
Consumentenproduct
Verschillende deskundigen en toxicologen vinden dat het rubbergranulaat op de velden moet worden aangemerkt als consumentenproduct en dus aan de gezondheidsnormen voor consumentenproducten moet voldoen. Toch worden de rubberkorrels getoetst aan de industriële norm die minder streng is. Uit onderzoek van ZEMBLA bleek dat dit mede door toedoen van de lobby van de autobandenbranche kwam. Bekijk dat fragment hier:
Verschillende deskundigen en toxicologen vinden dat het rubbergranulaat op de velden moet worden aangemerkt als consumentenproduct en dus aan de gezondheidsnormen voor consumentenproducten moet voldoen. Toch worden de rubberkorrels getoetst aan de industriële norm die minder streng is. Uit onderzoek van ZEMBLA bleek dat dit mede door toedoen van de lobby van de autobandenbranche kwam. Bekijk dat fragment hier:
Logische en noodzakelijke volgende stap
Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy van D66 is tevreden met de beslissing van de Europese Commissie. Eerdere studies hebben de gezondheidsrisico's van de rubberkorrels al aangetoond. Het valt te verwachten dat de Commissie met een vergelijkbare analyse komt. Het opschroeven van de norm is voor Gerbrandy dan ook een logische en noodzakelijke volgende stap. In het AD zegt hij:
Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy van D66 is tevreden met de beslissing van de Europese Commissie. Eerdere studies hebben de gezondheidsrisico's van de rubberkorrels al aangetoond. Het valt te verwachten dat de Commissie met een vergelijkbare analyse komt. Het opschroeven van de norm is voor Gerbrandy dan ook een logische en noodzakelijke volgende stap. In het AD zegt hij:
“Ik ben blij dat de Commissie nu de richting uitgaat van de veel strengere norm voor speelgoed. Dat is terecht omdat bijvoorbeeld spelers in het jeugdvoetbal net zoveel met de korrels in aanraking komen als andere kinderen met speelgoed.”
Veilig of niet?
Over de gezondheidsrisico’s van de rubberkorrels op kunstgras voetbalvelden woedt sinds de eerste uitzending van ZEMBLA stevig discussie. Uit onderzoek van ZEMBLA bleek dat de risico’s van de korrel niet goed was onderzocht. Het onderzoek duurde slechts twee en een half uur en er waren maar zeven voetballers bij betrokken. In 2008 stelde professor Martijn Berger van de Universiteit Maastricht dat dit onderzoek absoluut niet representatief kon zijn. Berger: ‘Het is een heel kleine steekproef, met alleen maar mannelijke sporters. Dat is zeer select, want er zijn ook kinderen en vrouwen die erop sporten, en kinderen zijn kwetsbaarder. (...) Statistisch gesproken betekent dat, dat je niet voldoende statistisch vermogen hebt om een effect te vinden.”
Over de gezondheidsrisico’s van de rubberkorrels op kunstgras voetbalvelden woedt sinds de eerste uitzending van ZEMBLA stevig discussie. Uit onderzoek van ZEMBLA bleek dat de risico’s van de korrel niet goed was onderzocht. Het onderzoek duurde slechts twee en een half uur en er waren maar zeven voetballers bij betrokken. In 2008 stelde professor Martijn Berger van de Universiteit Maastricht dat dit onderzoek absoluut niet representatief kon zijn. Berger: ‘Het is een heel kleine steekproef, met alleen maar mannelijke sporters. Dat is zeer select, want er zijn ook kinderen en vrouwen die erop sporten, en kinderen zijn kwetsbaarder. (...) Statistisch gesproken betekent dat, dat je niet voldoende statistisch vermogen hebt om een effect te vinden.”
Nieuw onderzoek
Het RIVM startte een nieuw onderzoek en stelde eind december alsnog dat de risico’s verwaarloosbaar zijn. Maar in een een tweede uitzending over de rubberkorrels onthulde ZEMBLA dat de risico’s mogelijk groter zijn dan het RIVM zegt. In ‘Gevaarlijk spel, het vervolg’ blijkt uit onderzoek van de Vrije Universiteit dat er chemische stoffen in het rubbergranulaat vrijkomen die mogelijk gezondheidseffecten bij mensen kunnen veroorzaken. Volgens onderzoeksleider en hoogleraar Milieuchemie en Toxicologie Jacob de Boer staan de resultaten van het onderzoek haaks op de uitkomsten van het RIVM. De Boer: “In het RIVM-rapport staat dat de stoffen zitten opgesloten in het granulaat. Dat is hiermee in tegenspraak. Er komen stoffen vrij, en dat is belangrijk. Dus als je zegt: het boek is dicht want die pak’s komen er toch niet uit, dan sla je dus een heleboel over.”
Het RIVM startte een nieuw onderzoek en stelde eind december alsnog dat de risico’s verwaarloosbaar zijn. Maar in een een tweede uitzending over de rubberkorrels onthulde ZEMBLA dat de risico’s mogelijk groter zijn dan het RIVM zegt. In ‘Gevaarlijk spel, het vervolg’ blijkt uit onderzoek van de Vrije Universiteit dat er chemische stoffen in het rubbergranulaat vrijkomen die mogelijk gezondheidseffecten bij mensen kunnen veroorzaken. Volgens onderzoeksleider en hoogleraar Milieuchemie en Toxicologie Jacob de Boer staan de resultaten van het onderzoek haaks op de uitkomsten van het RIVM. De Boer: “In het RIVM-rapport staat dat de stoffen zitten opgesloten in het granulaat. Dat is hiermee in tegenspraak. Er komen stoffen vrij, en dat is belangrijk. Dus als je zegt: het boek is dicht want die pak’s komen er toch niet uit, dan sla je dus een heleboel over.”
Lees ook op ZEMBLA:
'Proefdieronderzoek VU: speel niet op kunstgras met rubbergranulaat'
20.000 banden op één veld
In Nederland zijn ongeveer tweeduizend kunstgras voetbalvelden. Negentig procent van die velden is aangelegd met rubberen korrels die zijn gemaakt van oude autobanden. In die oude banden zitten stoffen die kankerverwekkend zijn zoals Pak’s, zware metalen en weekmakers. In totaal liggen er omgerekend 20.000 versnipperde banden op één veld .
In Nederland zijn ongeveer tweeduizend kunstgras voetbalvelden. Negentig procent van die velden is aangelegd met rubberen korrels die zijn gemaakt van oude autobanden. In die oude banden zitten stoffen die kankerverwekkend zijn zoals Pak’s, zware metalen en weekmakers. In totaal liggen er omgerekend 20.000 versnipperde banden op één veld .
Bekijk de uitzendingen
‘Gevaarlijk spel’
en
‘Gevaarlijk spel, het vervolg’
.
Praat mee
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Schrijf je in voor de Zembla-nieuwsbrief en blijf op de hoogte van onze onthullende journalistiek.
