Fouten van het Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie heeft een belangrijke taak in de maatschappij: het brengt verdachten van strafbare feiten voor de rechter. Maar als het Openbaar Ministerie zélf fouten maakt, kan dat grote gevolgen hebben. Vijf voorbeelden.

Woningoverval Gees
Op 30 juni 2016 wordt Koert Elders doodgeslagen tijdens een overval in zijn woning in het dorpje Gees. Vier verdachten worden opgepakt en verschijnen voor de rechter. De rechtbank in Assen verklaart tijdens de rechtszaak het Openbaar Ministerie (OM) niet-ontvankelijk in zijn zaak tegen een van de verdachten. De andere 3 verdachten krijgen strafvermindering.

De rechtbank vond namelijk dat in het opsporingsonderzoek door politie en OM fouten waren gemaakt. Er was een gesprek met een getuige aan het dossier toegevoegd, waarvan de officier van justitie wist dat er onjuistheden instonden. De rechtbank voelde zich hierdoor misleid. Een verdachte had waarschijnlijk ten onrechte langer in voorlopige hechtenis gezeten.

Maar in hoger beroep maakte het hof deze beslissing ongedaan. Er waren weliswaar fouten gemaakt, maar het hof zag geen aanknopingspunten voor misleiding. De rechtszaak moet worden overgedaan.

 De verantwoordelijk officier van justitie kreeg wel een berisping. Inmiddels is de officier werkzaam als advocaat-generaal bij het resortspakket.

- Uitspraak rechtbank Noord-Nederland in zaak woningoverval Gees
- Uitspraak hoger beroep, Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, woningoverval Gees

Frans Herremans
Veertien jaar geleden deed de toenmalige vrouw van Frans Herremans aangifte bij de politie van mishandeling en verkrachting. Hij werd gearresteerd en zat 6 weken in voorarrest. Uit de bandopnames van de verhoren blijkt dat Frans Herremans helemaal nooit bekend heeft, hij óntkent. Desondanks houdt de officier van justitie vol, zelfs tijdens de rechtszitting, dat Frans wel bekend heeft. Uiteindelijk luistert de rechter zelf naar de bandopnames en concludeert dat Frans gelijk heeft. Hij wordt vrijgesproken.

Maar nog altijd lijdt Herremans aan de gevolgen van deze valse aangifte en het handelen van justitie. Hij verloor zijn goede baan en zijn kinderen heeft hij al veertien jaar niet gezien. Herremans dient hierover klachten in bij politie en het Openbaar Ministerie. Ook doet hij een melding bij de Nationale Ombudsman. Die onderzoekt de zaak en oordeelt dat met nam het OM “niet behoorlijk” met de klachten van Herremans is omgegaan. Het OM publiceert daarop een openbare excuusbrief op de site. 
- Openbare excuusbrief in zaak Herremans - Openbaar Ministerie
- Website van Frans Herremans over de zaak
- Rapport Nationale Ombudsman:

Els Borst / Bart van U
Begin februari 2014 wordt oud-minister Els Borst vermoord bij haar woning. Aan de moord ging een reeks van fouten vooraf, blijkt in juni 2015 uit een kritisch rapport over het optreden van het OM. De dader, Bart van U, heeft in de periode voor de moord namelijk zelf diverse malen gewaarschuwd dat hij gevaarlijk was. Ook zijn familie trok regelmatig aan de bel. Niemand kwam in actie. Hij vermoordde Els Borst en een jaar later zijn zus.

De commissie heeft vooral kritiek op de wijze waarop het OM functioneert. Het ontbreekt bij het OM aan "leiding, gezamenlijkheid en eenheid”. Volgens het rapport moet "het college van procureurs-generaal hoge prioriteit toekennen aan een ingrijpende verbetering van werkprocessen en procedures die voor het hele OM gelden."

Naar aanleiding van dit rapport van de commissie Hoekstra bieden zowel minister Ard van der steur van Justitie, als toenmalig OM-topman Herman Bolhaar excuses aan. De commissie deed belangrijke aanbevelingen die door het OM werden overgenomen en uitgewerkt in een verbeterplan.

- Veroordeling Bart van U in hoger beroep
- Download het rapport van de Commissie Hoekstra:

Verdachte wapenbezit
Verdachte is samen met een vriend dronken een kroeg uitgezet. De uitsmijters denken dat ze een wapen hebben gezien. De politie wil hem daarom arresteren. Bij de arrestatie wordt veel geweld gebruikt. Terwijl hij met zijn armen wijd omhoog stilstaat, spuit een agent pepperspray in zijn gezicht. De verdachten gaat op handen en voeten zitten en wordt dan door de politie tegen de grond gewerkt. Terwijl hij voorover op zijn buik plat op de grond ligt, wordt hij in zijn zij en tegen zijn hoofd geslagen. Hierdoor zijn er tanden afgebroken.

Volgens de agenten is het geweld nodig omdat de verdachte niet luistert en tegenstribbelt. Zo staat dat ook in het proces-verbaal dat ook door de ovj onderschreven wordt. Pas als de advocaat na veel moeite camerabeelden in handen krijgt, blijkt het tegendeel. Het proces-verbaal van de agenten klopt dus niet.

De verdachte is vrijgesproken van wapenbezit. Hij heeft na zijn arrestatie de agenten die hem zo hard hebben aangepakt uitgescholden en bedreigd. Hiervoor is hij vervolgd, maar uiteindelijk is hij ontslagen van rechtsvervolging. Politie en OM hebben verder geen gevolgen ondervonden van hun optreden. 

- Uitspraak van de Hoge Raad

Johan van Laarhoven
Johan van Laarhoven is oprichter en voormalig eigenaar van coffeeshopketen The Grass Company. Sinds 2008 woont hij in Thailand. Van Laarhoven wordt in Nederland verdacht van belastingontduiking. Justitie stuurt daarom een rechtshulpverzoek naar Thailand, met de vraag of de Thaise politie informatie kon geven. Omdat het niet echt opschoot met de Thaise politie, stuurde de vertegenwoordiger van de Nederlandse politie in Thailand een brief naar de Thaise justitie waarin Van Laarthoven een internationale drugsbaas wordt genoemd. Hierdoor beginnen de Thai zélf ook een rechtszaak tegen Van Laarhoven. Van Laarhoven is veroordeeld tot 103 jaar gevangenisstraf, later teruggebracht tot 20 jaar. Ook zijn Thaise vrouw krijgt gevangenisstraf.

Van Laarhoven en zijn vrouw dienen een klacht in bij de Nationale Ombudsman. Die concludeert na onderzoek dat de Nederlandse Staat onzorgvuldig gehandeld in het onderzoek naar Johan van Laarhoven en zijn vrouw. ‘De Nederlandse instanties hebben hun acties niet goed voorbereid en zijn het perspectief van Van Laarhoven en zijn vrouw uit oog verloren. Dit terwijl het OM goed op de hoogte was van de risico's die een aan drugs gerelateerd strafrechtelijk onderzoek in Thailand met zich meebrengt’, aldus de ombudsman.

Na het rapport van de Nationale Ombudsman erkent Minister Grapperhaus dat er fouten zijn gemaakt. Hij ging afgelopen zomer naar Thailand om te overleggen of Van Laarhoven zijn straf in Nederland kan uitzitten.  

- Rapport Nationale Ombudsman