Hoge concentraties PFAS in zeeschuim langs Nederlandse kust

Het zeeschuim langs de Nederlandse kust bevat hoge concentraties PFAS. Dat komt naar voren uit metingen die de provincies Zeeland, Noord- en Zuid-Holland hebben laten uitvoeren. Het RIVM heeft deze metingen in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat geanalyseerd.

Op zee concentreren PFAS zich in het schuim dat vervolgens op het land wordt geblazen. Deze minuscule druppeltjes (seaspray genoemd) bleken langs de kust in Vlaanderen een PFAS-concentratie te hebben die honderden tot duizenden keren hoger is dan in het zeewater. Dat is in Nederland ook zo, zeggen de onderzoekers: “Concluderend kan gesteld worden dat in het Nederlandse zeeschuim net zo veel, zo niet meer PFAS is gemeten dan in het Vlaamse zeeschuim.” Alleen in de Belgische plaats Knokke werd een extreem hoge piek gemeten. Dusdanige concentraties PFAS zijn niet in de Nederlandse monsters aangetroffen.

Het RIVM zegt dat “het onduidelijk is wat de concentraties PFAS in zeeschuim betekenen voor de gezondheid van bijvoorbeeld zwemmers, surfers of strandwandelaars. Informatie over hoeveel zeeschuim mensen binnenkrijgen bij verschillende activiteiten in zee of langs het strand ontbreekt."

Maatregelen voor zwemmers bij de kust zijn op dit moment niet nodig, schrijft minister Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) aan de Tweede Kamer na overleg met verschillende overheden. "PFAS komt overal voor in onze leefomgeving. Het komt dan ook niet als een verrassing dat ook in zeewater en zeeschuim deze stoffen worden aangetroffen." Toch raadt hij aan om na het zwemmen te douchen, en om kinderen geen zeeschuim te laten inslikken. Dat advies geldt ook in België.

De drie provincies hebben op twee momenten monsters laten nemen van het zeeschuim op veertien verschillende locaties aan de Nederlandse kust, het gaat om plekken als Perkpolder aan de Westerschelde, Scheveningen, Domburg en Hoek van Holland. Net als in Vlaanderen waren de PFAS-concentraties in de Nederlandse zeewatermonsters veel lager dan in de zeeschuimmonsters.

Download het onderzoek:

Eerder was al bekend dat het water van de Westerschelde vervuild is met PFAS. Daar geldt al langer het advies om geen vis te eten uit de Westerschelde. De vervuiling is onder andere afkomstig van het Belgische bedrijf 3M. Zembla onthulde in de uitzending ‘Het PFAS-schandaal’ dat er op amper vijf kilometer van de Nederlandse grens nog een belangrijke bron is van PFAS-vervuiling. De Antwerpse afvalverwerker Indaver loosde daar al jarenlang PFAS in water dat uitkomt in de Westerschelde.

Uit recent onderzoek van het RIVM is naar voren gekomen dat een groot deel van de Nederlandse bevolking door voeding en drinkwater al te veel PFAS binnenkrijgt. Dit maakt dat in principe elke extra blootstelling onwenselijk is, schrijft het RIVM.

Een van de regio’s waar de vervuiling zeer ernstig  is, is de omgeving van chemiefabriek Chemours in Dordrecht. Uit onderzoek van Zembla bleek dat de PFAS-concentraties in het oppervlaktewater in een omtrek van zeker 15 kilometer rondom de fabriek enorm hoog zijn. Milieuchemicus Chiel Jonker van de Universiteit Utrecht analyseerde de metingen voor Zembla en stelde: “Het gaat om concentraties PFOA en GenX die ik nog nooit eerder heb gezien in oppervlaktewater.”

Het RIVM voert een landelijk onderzoek uit om een beter beeld te krijgen van de verschillende PFAS-bronnen waaraan mensen blootstaan. De Zeeuwse gedeputeerde Dick van der Velde is blij dat ook zeeschuim in dit onderzoek wordt meegenomen. "Maar het belangrijkste blijft dat de PFAS-kraan dichtgedraaid wordt. Daarom steunt de provincie Zeeland het Europese voorstel voor een verbod op PFAS."

PFAS zijn forever chemicals die voor tal van toepassingen worden gebruikt. Ze breken nauwelijks af als ze in het milieu terechtkomen of in het menselijk lichaam. Uit onderzoek blijkt dat het immuunsysteem door de inname van veel PFAS wordt aangetast. Hierdoor kun je eerder ziek worden en is je afweermechanisme minder sterk. Ook kan PFAS kanker veroorzaken.

Kijk de uitzending over de PFAS-vervuiling in de Westerschelde: