'Honderden ongelukken met runderen en varkens die in mestput vallen'

Zeker 240 keer moest de brandweer in 2019 uitrukken om een of meerdere dieren te redden uit mestkelders. Dat blijkt uit een analyse van Varkens in Nood. Het werkelijke aantal ligt volgens de organisatie hoger, omdat veel dieren een val in een mestkelder niet overleven en dodelijke ongelukken volgens Varkens in Nood vaak niet worden gemeld. De stichting pleit voor een verbod op mestkelders bij nieuw te bouwen stallen.

In het geval een dier al is overleden, zal de veehouder volgens Varkens in Nood meestal zelf zijn mestput leegpompen en de dode dieren uit de put halen. Verder worden ongelukken met dieren in mestkelders niet apart bijgehouden. De stichting bekeek daarom de gegevens die wel voorhanden zijn: alle meldingen van de brandweer en berichten over dergelijke ongevallen uit de media. 

Vloeren storten in door zuren in de ontlasting
In de intensieve veehouderij leven varkens en runderen in veel gevallen op roostervloeren boven een diepe put die gevuld is met hun eigen mest en urine. “Regelmatig storten deze vloeren in doordat het beton wordt aangetast door de zuren in de ontlasting”, legt dierwetenschapper Sarah Pesie uit. Pesie was betrokken bij het onderzoek van Varkens in Nood. Zure bestanddelen zitten in het veevoer, in combinatie met chemische stoffen uit de mest wordt het beton waarvan stallen vaak gemaakt zijn aangetast. “Met name lactaat uit nat voer en azijnzuur uit mest zijn erg corrosief voor beton", aldus het onderzoeksrapport van Varkens in Nood.

De diepe mestputten leveren volgens de organisatie nog een ander gevaar op voor de dieren in de stal: mestgassen, zoals methaangas, zijn brandgevaarlijk en explosief.

Luchtwassers
Sommige onderzoekers en dierenorganisaties, waaronder ook Varkens in Nood, zien de combinatie van de mestputten met luchtwassers die in veel stallen zijn aangebracht als een groot probleem. De luchtwassers zijn meestal de enige plek waar lucht van buiten de stal inkomt. Verder is de stal hermetisch afgesloten. Doel van de installaties is om de vieze lucht die rijk is aan schadelijke stoffen als ammoniak te filteren. Daardoor stinkt de lucht die de stal verlaat minder en is de stallucht minder schadelijk voor het milieu. 

Lees ook: 'Hoe kunnen stalbranden voorkomen worden?'

Er zitten volgens experts veel nadelen aan. De stal is potdicht waardoor de luchtkwaliteit in de stal slechter is en dat betekent een zwaardere leefomgeving voor de dieren. Daarnaast zou een luchtwasser de kans op een ernstige stalbrand verhogen. Het is een elektrische installatie en één van de belangrijkste oorzaken van brand is kortsluiting in een elektrische installatie. Om een luchtwasser goed te laten werken is er een centraal luchtkanaal nodig die de hele stal verbindt. Hierdoor verspreidt vuur en rook zich razendsnel door de gehele stal. Brandwerende muren hebben dan geen zin meer. Vaak is zo’n stal ook nog eens geïsoleerd met brandbaar materiaal als purschuim. Als het misgaat, is er geen redden meer aan.

Varkens in Nood wil daarom dat er gestopt wordt met het stimuleren via bijvoorbeeld subsidie van het aanbrengen van luchtwassers in een stal. En met “emissiearme vloeren voor melkkoeien, waaronder zich alsnog diepe mestputten bevinden die explosiegevaar opleveren.”

Grote veranderingen
Frederieke Schouten, directeur van Varkens in Nood: “De veehouderij staat aan de vooravond van grote veranderingen. Het huidig systeem is onhoudbaar en duurzame landbouw lijkt de toekomst. Dieren huisvesten op roosters boven een gevaarlijke kelder gevuld met hun eigen uitwerpselen is dieronvriendelijk, milieuonvriendelijk en niet toekomstbestendig.”

Varkens in Nood roept minister Schouten op om het bouwbesluit aan te passen, zodat diepe mestkelders niet langer worden toegestaan bij de bouw van nieuwe stallen.           

Door: Mathijs Pennings