Kamer wil 'beschermhuis' voor klokkenluiders

Een meerderheid in de Tweede Kamer steunt de oprichting van een organisatie die klokkenluiders moet beschermen. Een wetsvoorstel van SP-Kamerlid Ronald van Raak kan rekenen op de steun van SP, PvdA, GroenLinks, D66, ChristenUnie, Partij voor de Dieren en de PVV.

Klokkenluiders, zowel ambtenaren als mensen uit het bedrijfsleven, krijgen in het wetsvoorstel juridische en financiële bescherming. In het voorstel wordt de oprichting van een 'Huis voor Klokkenluiders' geregeld; een onafhankelijk orgaan dat onderzoekt of de klacht van een klokkenluider wel of niet gegrond is.

De organisatie wordt ondergebracht bij de Nationale Ombudsman. Die kan bij meldingen door klokkenluiders ook onderzoek doen. Tijdens zo'n onderzoek kan de klokkenluider niet worden ontslagen.


Sjoemelen met miljoenen
Klokkenluider Ad Bos onthulde in 2001 de bouwfraude in de ZEMBLA uitzending ' Sjoemelen met Miljoenen '. Dat leverde de staat naar schatting een miljard euro op. De klokkenluider heeft daar niet van geprofiteerd, integendeel. Bos heeft geen baan, geen inkomen en geen woning meer. Niemand geeft hem werk, niemand helpt hem. Politici hebben hem van alles beloofd, maar er gebeurt niets.

Bos is niet de enige klokkenluider met wie het slecht afloopt. De klokkenluiderregeling werkt niet.

In 2008 maakt ZEMBLA de balans op in ' Klokkenluiders in de kou '. Ook toen werd gepleit voor een betere regeling.

In 2009 wordt Ad Bos gerehabiliteerd. Bos krijgt in een overeenkomst niet alleen financiële genoegdoening, maar ook een eerbetoon voor zijn inzet. In de overeenkomst wordt vermeld dat ‘het maatschappelijk belang dat Bos heeft gediend zeer groot is' en dat Bos door het publiek maken van de bouwfraude ‘een onevenredig zware last heeft moeten aanvaarden’.

Ter Horst schrijft dat de regeling met Ad Bos bij hoge uitzondering wordt getroffen. "Eigenlijk", aldus Ter Horst, "had de bouwsector deze kwestie zelf op moeten lossen".


Klokkenluidersregeling 2010
Op 1 januari 2010 krijgen Klokkenluiders bij de rijksoverheid en de politie een betere bescherming. Op die datum trad de nieuwe klokkenluidersregeling in werking. De klokkenluider kan  kiezen of hij of zij een misstand openlijk meldt bij een leidinggevende binnen de organisatie of vertrouwelijk bij een vertrouwenspersoon. De medewerker die te goeder trouw meldt, mag niet benadeeld worden vanwege de melding. Daarbij is nu concreet gemaakt wat onder benadeling wordt verstaan. Ook kan men kiezen voor (externe) melding bij de commissie integriteit overheid.

Proceskosten
Klokkenluiders die tegen een vermeende benadeling willen procederen, kunnen aanspraak maken op een tegemoetkoming in de proceskosten. Die aanspraak ontstaat al op het moment dat de medewerker zich laat ondersteunen indien er sprake is van een voorgenomen besluit en strekt zich ook uit tot de procedures in bezwaar en bij de rechter. Indien de medewerker in het gelijk wordt gesteld, worden de werkelijke proceskosten (met een plafond) vergoed.


Huis voor klokkenluiders (2012)
Als de wet een feit wordt kunnen klokkenluiders straks rechtstreeks naar het meldpunt stappen en hoeven niet langer de melding te doen binnen eigen bedrijf of instantie. Gedurende de periode waarin een melding wordt onderzocht, is het een werkgever verboden om de klokkenluider te ontslaan. Verder komt er een fonds waaruit inkomensschade of de kosten van psychische hulp van de melder kunnen worden vergoed.

Samenwerking
De initiatiefwet is het resultaat van een nauwe samenwerking tussen verschillende partijen die al jarenlang ijveren voor een betere bescherming van klokkenluiders, zoals de Expertgroep Klokkenluiders, opgericht door oud-klokkenluiders.