Eindelijk is er hard bewijs dat neonicotinoïden, een groep pesticiden (landbouwgif), bijdragen aan bijensterfte. Dat blijkt uit twee grote veldstudies uit Europa en Canada die miljoenen hebben gekost. Wetenschappers noemen de bevindingen ‘schrikbarend’, maar anderen plaatsen kanttekeningen bij de studies, omdat ze niet compleet zouden zijn. “Een ultieme studie is het nog niet.”
Pesticiden hebben een negatief effect op bijen,
concluderen de onderzoekers. Het effect verschilt per land, middel en gewas, maar dat het negatief is, staat vast. Dat pesticiden bijensterfte veroorzaken, roepen verschillende wetenschappers al twintig jaar. Het is nu voor het eerst dat het niet in een lab, maar op grote schaal via veldwerk is vastgesteld. De producenten van landbouwgif ontkennen al jaren ieder causaal verband met bijensterfte.
Discussie ZEMBLA maakte twee uitzendingen over de achteruitgang van de honingbij. Ook daaruit bleek dat er tal van aanwijzingen zijn dat landbouwgif een veroorzaker is van bijensterfte. Het leidde tot een spoeddebat in de Tweede Kamer. Want moeten we dergelijke pesticiden verbieden om de bij te redden? Ook op Europees niveau loopt al een aantal jaar dezelfde discussie. De discussie laait met deze studies opnieuw op.
En discussie is ook nodig. De bijensterfte is een grote bedreiging voor de voedselvoorziening. Zonder bijen geen groenten, geen noten, geen chocolade, geen koffie en geen fruit. Tachtig procent van alle planten op aarde zijn voor de voortplanting of evolutie afhankelijk van de bestuiving van de bij.
Enthousiast
Bijenexpert Koos Biesmeijer is heel erg enthousiast over de twee onderzoeken. Tegen het NRC zegt hij: “Deze studies zijn zo mooi opgezet dat de onderzoekers de invloed van neonicotinoïden konden isoleren.” De onderzoeken zijn gedaan in onder meer Hongarije en Duitsland, maar niet in Nederland.
Romée van der Zee deed vijf jaar lang wel onderzoek naar bijensterfte in Nederland. Ze is net klaar en is nu begonnen aan het verslag. Bij het onderzoek heeft ze onder meer de invloed van de weersomstandigheden en het landgebruik op de bijensterfte bestudeerd. “Uit mijn onderzoek blijkt dat het weer een hele belangrijke rol speelt. Dat is in de twee net gepubliceerde onderzoeken niet meegenomen en daarom zijn ze niet compleet.”
Als voorbeeld noemt ze bijvoorbeeld dat een regenbui pesticiden kan wegspoelen waardoor bijen veel minder in aanraking komen met pesticiden.“ Ik schaar me heel erg aan de kant van diegenen die vinden dat pesticiden grondig onderzocht moeten worden, maar met deze twee onderzoeken loop ik toch een beetje te dubben.”
Completer
Koos Biesmeijer, een door Van der Zee gewaardeerd collega, vindt juist dat de nieuwe studies zo goed als mogelijk was, zijn uitgevoerd. Hij noemt de bevindingen op sommige vlakken zelfs ‘schrikbarend’ in
het NRC
.
Uiteindelijk is het wat Van der Zee betreft ook goed dat de onderzoeken er zijn. Mocht het leiden tot minder pesticiden, dan is dat ook een manier. “Het is ook naïef om te veronderstellen dat dé complete studie ooit op tafel komt.”