Minister Harbers: ‘Niet Chemours maar onbekende partij zit mogelijk achter lozing GenX’

Volgens minister Mark Harbers (Waterstaat) zit mogelijk een onbekende partij achter de illegale lozing van de hoge concentraties GenX die stroomafwaarts van chemiefabriek Chemours zijn gemeten. Dat zegt de minister in antwoord op Kamervragen over het onderzoek van milieuchemicus Chiel Jonker waar Zembla over berichtte. Hoewel Harbers erkent dat Chemours de enige producent van GenX in een ruime straal van de meetpunten is, zijn de hoge concentraties volgens Harbers niet te herleiden tot Chemours.

Tegenover Zembla stelde milieuchemicus Chiel Jonker van de Universiteit Utrecht op basis van data van watermeetpunten bij Brienenoord en Maassluis die hij bestudeerde, dat er vorig jaar maandenlang veel meer GenX is geloosd dan is toegestaan. “Ik mag als wetenschapper niets met volledige zekerheid zeggen, maar we hebben maar één fabriek in Nederland die GenX-technologie toepast en dat is Chemours in Dordrecht”, zei Jonker. Chemours ontkent iets met de lozingen te maken te hebben.

Het ligt volgens Jonker nog steeds voor de hand dat de chemiefabriek de veroorzaker is van de GenX-vervuiling van het water verderop. Het is voor Jonker echter geen verrassing dat de minister nu zegt dat de lozing niet te herleiden is naar Chemours. “Die data van meetpunten bij Brienenoord en Maassluis zijn niet bedoeld voor handhaving. Dat weet ik en voor een rechter houdt dat ook geen stand. Maar wat overeind blijft staan is dat veel te hoge concentraties GenX zijn aangetroffen. Daar gaat het om.“ 

De milieuchemicus schatte op basis van de data dat er in totaal zo’n 150 kilo GenX is geloosd. Chemours mag maximaal 5 kilo GenX per jaar in het water lozen.

Een woordvoerder van Rijkswaterstaat bevestigde eerder aan Zembla dat de te hoge GenX-concentraties die Chiel Jonker heeft vastgesteld kloppen, maar dat Rijkswaterstaat niet heeft gehandhaafd. “We handhaven op basis van onze eigen bemonstering bij Chemours en niet achteraf als we dit soort uitschieters voorbij zien komen in data. Dat valt buiten ons handhavingsproces.” 

Tussen september en december 2021 heeft Rijkswaterstaat één bemonstering van een directe lozing uitgevoerd en twee rivierwaterbemonsteringen. Volgens Harbers is daarbij geen enkele overschrijding aangetroffen.  De Omgevingsdienst doet volgens de minister iedere maand metingen en het bedrijf zelf meet ook en geeft die gegevens door aan de toezichthouders. “Uit geen van deze metingen blijkt dat Chemours eind 2021 de gestelde norm voor GenX heeft overschreden.“ 

De minister noemt de hoge concentraties GenX “verontrustend”, maar omdat er volgens de minister geen aanwijzingen zijn dat andere bedrijven voor de GenX-lozing verantwoordelijk zijn, concludeert Harbers dat er wellicht een onbekende partij is geweest die de giftige stoffen illegaal heeft geloosd.

Jonker zegt daarover: “Tsja, zo is alles natuurlijk te verklaren. Ik had ook niet verwacht dat er een daadkrachtige reactie zou komen. De veroorzaker is ook niet meer te achterhalen. Maar de minister had wel kunnen denken: ‘dit behoeft meer aandacht’ en ervoor kunnen kiezen om de controle-intensiteit op te hogen. Er vinden immers dingen plaats die niet plaats zouden moeten vinden.” 

Milieuchemicus Jonker over zijn bevindingen:

Download de beantwoording op de Kamervragen en brief van minister Harbers: