Na jarenlange overtreding Arbowet wil ProRail nu af van stenen met kwartsstof

Spoorbeheerder ProRail gaat aannemers vanaf 1 januari 2026 verplichten om alleen nog met stenen op het spoor te werken waar geen kankerverwekkend kwartsstof in zit. Daarmee voldoet ProRail na vier jaar aan de eis die de Arbeidsinspectie oplegde na onthullingen van Zembla dat spoormedewerkers al zeker tien jaar worden blootgesteld aan te hoge concentraties kankerverwekkend kwartsstof. Die gevaarlijke stof kan vrijkomen tijdens werkzaamheden met de stenen die op het spoor liggen. ProRail is al meer dan tien jaar in meerdere rapporten geadviseerd om de stenen te vervangen door kwartsstofvrije stenen of door stenen met minder kwartsstof, maar volgde dit advies nooit op. Daarmee overtrad ProRail volgens de inspectie jarenlang de Arbowet.

Het risico zit in zogenaamd respirabel kwartsstof. Dat is zo klein dat het diep in de longen kan doordringen. Experts noemen respirabel kwarts een sluipmoordenaar omdat mensen jaren na blootstelling ernstige longziektes of zelfs longkanker kunnen krijgen. Het kwarts kan vrijkomen uit de spoorballast: de dikke laag stenen die ervoor zorgt dat de rails op z’n plek blijft liggen en dat het regenwater wordt afgevoerd. Sommige spoorwerkers werken dagelijks met deze stenen.

Arbo-expert Tamara Onos zei destijds in Zembla: “Dat het al die jaren heeft plaatsgevonden wil zeggen dat al die jaren schade heeft kunnen optreden en dus dat je veel eerder had kunnen voorkomen dat mensen ziek worden. Er zijn hoogstwaarschijnlijk mensen ziek geworden terwijl je dat had kunnen voorkomen.”

Na de uitzending van Zembla eiste de Arbeidsinspectie dat ProRail vrijwel per direct volledig zou stoppen met de kwartshoudende stenen. ProRail reageerde vervolgens dat het onmogelijk was die eis zo snel uit te voeren, onder meer omdat er onvoldoende kwartsloze stenen beschikbaar zouden zijn. Na een zoektocht van ProRail zelf blijkt er toch voldoende aanbod te zijn, vanuit steengroeves in Duitsland en Turkije.