Orka Morgan al tien jaar in orkashows: 'Dit had niet gemoeten'

De voorwaarden die worden gesteld in de exportvergunning van orka Morgan worden niet nageleefd. Dat stellen oud-staatssecretaris Henk Bleker en verantwoordelijk beleidsmedewerker Folchert van Dijken, die de voorwaarden opstelden, in Zembla. In de vergunning staat zeven keer dat Morgan alleen voor wetenschappelijk onderzoek en educatie gebruikt dient te worden. “Daar bedoelde ik dus geen shows mee”, zegt Bleker nu, tien jaar later. Want al snel na haar aankomst in Loro Parque, een dierenpark op Tenerife, wordt Morgan getraind om kunstjes te doen. Sindsdien heeft ze al jarenlang een eigen show, waarin ze op het nummer ‘You’ll be in my heart’ van Phil Collins het publiek vermaakt met pirouettes en sierlijke sprongen. "Ik heb van tevoren geen onderzoek gedaan naar Loro Parque, ik ging ervan uit dat het goed zat. Maar dit soort shows; dat had echt niet gemoeten", aldus Bleker.

In juni 2010 verdwaalt een jonge orka in de Waddenzee. Uitgeput en hongerig wordt ze opgevangen in het dolfinarium Harderwijk, waar ze haar Morgan noemen. Ze sterkt aan en een hevige strijd breekt los tussen de overheid, het dolfinarium en dierenactivisten uit binnen- en buitenland. Moet Morgan, zoals de wet het voorschrijft, weer terug naar de vrije zee? Of is ze beter af in een dolfinarium, gevangen maar goed gevoed en in gezelschap van andere orka’s? Uiteindelijk besluit voormalig staatssecretaris Henk Bleker om Morgan te exporteren naar Loro Parque, een dierenpark op Tenerife met dagelijkse orkashows als grote publiekstrekker. "We wisten niet waar op zee haar familie was, dus we zagen geen andere optie", zegt Bleker.

Bekijk de eerste beelden uit 'Morgan, de verloren orka'

Het dolfinarium Harderwijk verzekerde het ministerie van Landbouw er destijds van dat Loro Parque wetenschappelijk onderzoek uitvoerde op de al aanwezige orka’s. "Ik vertrouwde erop dat zij de deskundigheid hadden om ons daarover te informeren. Ik heb het zelf niet verder uitgezocht", zegt de toen verantwoordelijk beleidsmedewerker Folchert van Dijken in Zembla. "Ons idee was echt dat ze voor wetenschappelijk onderzoek en educatie naar Spanje zou gaan. Absoluut niet voor shows waarin ze kunstjes zou moeten doen. Dat had in Nederland ook niet gemogen. Het voelt niet goed. Ik ben er medeverantwoordelijk voor dat zij nu al sinds 2011 in opsluiting zit, in zo'n bakje. Dat is heel erg voor zo'n intelligent dier."

Volgens Javier Almunia, directeur van de Loro Parque foundation, wordt Morgan betrokken bij de onderzoeken die het park uitvoert op de orka's. "Zoals onderzoeken met 3D scanners naar de omvang en fitheid van de orka’s", aldus Almunia. Over de shows met Morgan zegt hij: "Deze dieren zijn slim en houden elkaar constant in de gaten. Als Morgan niet mee zou mogen doen met de shows, terwijl de andere orka's in onze groep hier wel allemaal aan meedoen, zou ze erg gefrustreerd raken."

Volgens voormalig staatssecretaris Bleker kan de Nederlandse overheid nu niks meer doen om Morgans situatie te verbeteren. "In de exportvergunning stonden geen voorwaarden die stelden dat als zou blijken dat het dier in strijd met de gestelde eisen zou worden opgevangen, Nederland haar weer terug zou kunnen nemen. Zij is nu de verantwoordelijkheid van de Spaanse autoriteiten."

In reactie op onze uitzending zegt het Dolfinarium Harderwijk dat zij “met trots terugkijkt op de redding van orka Morgan. Het Dolfinarium heeft orka Morgan na stranding intensieve zorg gegeven en weer toekomst kunnen bieden. Vervolgens is zij in lijn met de juridische richtlijnen in Loro Parque in Tenerife gehuisvest en heeft daar een goed thuis gevonden.”

Zembla-journalist Jos van Dongen vertelt over orka Morgan bij het NOS Radio 1 Journaal: