Unieke zaak: arts die euthanasie uitvoerde bij dementerende vrouw berecht

De arts gaf naar eigen zeggen met de euthanasie gehoor aan een wilsverklaring die de patiënte had opgesteld toen ze nog helder was. Maar het OM stelt dat A. onvoldoende heeft vastgesteld of de patiënte wel echt niet meer wilde leven op het moment dat de euthanasie werd uitgevoerd. De vrouw gaf soms wel twintig keer per dag aan dat ze dood wilde, maar zei daarna vaak: "Maar nu nog niet".

Goede bedoelingen
Het OM benadrukte wel dat de arts goede bedoelingen had en dat de euthanasiewet niet helder is in de precieze eisen die aan artsen worden gesteld. "De norm die zij geschonden heeft was onduidelijk." Ze hoeft daarom geen straf te krijgen, zei de officier van justitie vandaag voor de rechtbank in Den Haag.

De dochter van de patiënte stelde in haar slachtofferverklaring dat A. handelde op de "duidelijk uitgesproken wens" van haar moeder. "Het recht om aan deze martelende ziekte te ontkomen mag niemand worden ontnomen. Ze heeft mijn moeder uit de geestelijke gevangenis gehaald waar ze zich heftig tegen verzette."

Wilsbekwaam of niet?
De zaak ligt gevoelig: het is voor het eerst sinds de invoering van de euthanasiewet in 2002, dat een arts wordt vervolgd voor het uitvoeren van euthanasie. Eerder werden wel artsen berispt of gewaarschuwd door de tuchtrechter.De Regionale Toetsingscommissie Euthanasie had vorig jaar al geconcludeerd dat A. niet zorgvuldig was geweest. Ze werd toen berispt. Dat hield echter geen stand bij het Centraal Tuchtcollege: die wijzigde maart dit jaar het vonnis naar de lichtere maatregel van een waarschuwing.   

Toch vond het OM het eind vorig jaar nodig om A. te vervolgen. Deze zaak dient er volgens hen voor om meer duidelijkheid te scheppen voor artsen over wanneer euthanasie wel of niet is toegestaan. De alzheimerpatiënte had twee keer een euthanasieverklaring getekend, maar op het moment dat de euthanasie uitgevoerd werd was ze zo ver achteruit gegaan dat ze niet meer wilsbekwaam was.  

Moord
Volgens A. was haar brein te sterk verwoest door de alzheimer om een rationele beslissing te kunnen nemen. "Ze kende geen verleden en geen toekomst meer." Dat A. de euthanasie daarom niet met de patiënte zelf heeft besproken, is volgens het OM een schending van de zorgvuldigheid die is vereist. Daarom was geen sprake van levensbeëindiging op verzoek, maar juridisch van moord.

De advocaat van A. vroeg zich vandaag in de rechtbank af waarom andere artsen in de vijftien jaar dat de wet van toepassing is, nog nooit zijn vervolgd. Het zou volgens de advocaat niet de taak van het OM moeten zijn om “over de rug rug van een individuele arts duidelijkheid te krijgen over de uitleg van de wet. Een wet die de arts juist zou moeten beschermen tegen vervolging”. 

Als ik dement ben, wil ik dood

'Als ik dement ben, wil ik dood'
ZEMBLA zond in 2013 een reportage uit over de vraag wat een schriftelijke euthanasieverklaring nog waard is als het erop aankomt. In de uitzending ' Als ik dement ben, wil ik dood ' kwam een soortgelijke situatie aan bod. Hierbij werd euthanasie uitgevoerd bij een zeer demente vrouw die ook meerdere keren had aangegeven niet meer te willen leven als ze ernstig dement zou raken. In de kwestie die ZEMBLA bestudeerde werd uiteindelijk niet voor vervolging gekozen omdat er sprake was van een goed dossier.