Veel migranten halen inburgeringsexamen niet

Hassan en zijn oudste zoon Ahmed vluchten uit Syrië en overleven een overtocht van Libië naar Italië. Van de 400 opvarenden overleven maar 212 de overtocht. Hassan en Ahmed zijn nu bijna drie jaar in Nederland en hebben nog steeds geen werk gevonden. Ze zouden graag als timmerman en verwarmingsinstallateur aan de slag gaan, zoals zij in Syrië deden. Ahmed zegt in Zembla: “Werken is een goede afleiding om te vergeten wat je hebt meegemaakt. Thuis blijven zitten, niets doen, brengt je aan het denken.”

Volgens professor Godfried Engbersen, lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid hadden Hassan en Ahmed al direct in het eerste jaar aan werk geholpen moeten worden. “Van de groep Syrische asielmigranten die tussen 2013 en 2015 is binnen gekomen, is driekwart werkloos. Dat hadden we nou willen voorkomen”, aldus Engbersen in ZEMBLA – ‘ Fatale overtocht het vervolg ’.

Marktwerking
In het rapport worden de resultaten tegen het licht gehouden van de Wet Inburgering die in 2013 van kracht werd. De sleutelrol die gemeenten speelden, is door de bezuinigingen grotendeels verdwenen. De invoering van de wet zorgde destijds ook voor meer marktwerking. Voorheen hadden gemeenten de regierol. Zij kochten de cursussen in bij onder meer roc's, maar in 2013 ontstond er een 'consumentenmarkt' waar nieuwkomers zelf hun cursus moeten kiezen uit een scala van commerciële aanbieders. Een belangrijk uitgangspunt van de Wet inburgering 2013 is dat de inburgeraar zelf verantwoordelijk is voor zijn inburgeringstraject. Bovendien streeft Lodewijk Asscher, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), met de wet een bezuiniging na van structureel € 333 miljoen vanaf 2014.

Van de 5415 inburgeraars die in de eerste helft van 2013 inburgeringsplichtig werden, had de helft op 1 juli vorig jaar nog niet voldaan aan de plicht. Een op de drie was geslaagd en een op de zeven (15 procent) was ontheven van de plicht of vrijgesteld.

De Rekenkamer trekt een aantal conclusies in het rapport
-Het merendeel van de inburgeraars heeft ondersteuning nodig bij de start van een inburgeringstraject. Beperkingen in de informatievoorziening aan inburgeraars versterken dit;
-De beperkte transparantie op de cursusmarkt belemmert inburgeraars om een passend traject te kiezen. De kwaliteit van een inburgeringscursus wordt niet getoetst;
-Het huidige beleid stimuleert inburgeraars onvoldoende om op het hoogst haalbare niveau examen te doen. Dit verkleint mogelijk de kans op participatie.

‘Nieuwkomers worden hier in de steek gelaten’
Vluchtelingenwerk Nederland ziet het rapport als een bevestiging van kritiek die de organisatie al langer levert. Directeur Dorine Manson vind het weinig verrassend dat nieuwkomers die de taal nog niet spreken er niet in slagen op eigen houtje een geschikte cursus te vinden. ,,In plaats van nieuwkomers zo goed mogelijk te ondersteunen, probeert de overheid hen vooral op te jagen met sancties. De regels en procedures zijn voor de gemiddelde Nederlander al onbegrijpelijk. Nieuwkomers worden hier in de steek gelaten.''

Wat Vluchtelingenwerk betreft moet de overheid snel maatregelen treffen om te voorkomen dat vluchtelingen die in 2015 en 2016 in Nederland aankwamen de boot missen. ,,Bijvoorbeeld door het verbeteren van de informatievoorziening, en door een inspectie voor de kwaliteit van de cursussen en de examens in het leven te roepen.'' Een volgend kabinet zou de Wet Inburgering daarnaast grondig moeten evalueren, vindt Manson.|

Voor Syriërs is het erg moeilijk om Nederlands te leren, vertelt Jan van der Werff, directeur van Vluchtelingenwerk Oost-Nederland. Bekijk hier het interview met hem over de problemen waar vluchtelingen tegenaan lopen en wat we daar volgens hem aan moeten doen.

Politiek
Diverse oppositiepartijen in de Tweede Kamer hebben fel gereageerd op een kritisch rapport over het inburgeringsbeleid. Onder meer D66 en GroenLinks pleiten ervoor de Wet Inburgering aan te passen of zelfs terug te gaan naar de situatie van voor 2013. D66-Kamerlid Paul van Meenen vindt dat er een eind moet komen aan de vluchteling als ,,verdienmodel''. Hij wil dat de gemeenten weer een actieve rol gaan spelen bij de inburgering. Cursussen zouden door de overheid moeten worden geregeld.

Linda Voortman van GroenLinks vindt dat het kabinet ,,een puinhoop heeft gemaakt van de inburgering'' door marktwerking in te voeren. ,,Wat mij betreft maken we van de inburgering zo snel mogelijk een publieke taak.''
SP-leider Emile Roemer vindt ook dat inburgering niet aan de markt moet worden overgelaten. ,,We willen toch dat we samen leven? Dan moeten nieuwkomers zo snel mogelijk de taal leren. Laat de overheid gewoon goed taalonderwijs aanbieden.''

De VVD vindt ook dat te weinig mensen inburgeren, maar ziet in de kritiek van de Rekenkamer geen aanleiding om de Wet Inburgering aan te passen. ,,Wij vinden het normaal dat een nieuwkomer zelf verantwoordelijkheid neemt voor zijn inburgering'', laat Tweede Kamerlid Malik Azmani weten. Er moet meer werk worden gemaakt van handhaving van de inburgeringsplicht, vindt hij. ,,We verwachten ook dat Asscher bij verwijtbaar niet inburgeren ook sanctioneert, bijvoorbeeld door te korten op sociale voorzieningen als bijstand.''

Lees ook:  Vluchtelingen met posttraumatische stressstoornis moet je snel helpen

(Bron ANP / Rekenkamer)