Onafhankelijke onderzoeksjournalistiek
Verdacht bloed
•
103 keer bekeken
• In Zembla Internationaal een onderzoek uit Duitsland naar verdacht bloed in de atletiek. Afgelopen zomer brengt het nieuws uit deze reportage een schokgolf teweeg in de internationale sportwereld. Via een klokkenluider krijgt de Duitse journalist van de publieke tv-zenders ARD/WDR een explosief databestand toegespeeld. Het bestand bevat een lijst met 12 duizend bloeduitslagen van rond de 5 duizend atleten tussen 2001 en 2013. In de bloedlijsten komt de journalist 800 opvallend hoge waarden tegen. Er staan ook Nederlandse namen bij, maar sporters uit landen zoals Kenia zijn oververtegenwoordigd. Journalist Hajo Seppelt gaat undercover in Kenia en weet met verborgen camera vast te leggen hoe kinderlijke eenvoudig atleten er aan doping kunnen komen. Hij raadpleegt internationale dopingexperts over het bestand en die winden er geen doekjes om. Het levert volgens hen duidelijke aanwijzingen op van dopinggebruik in de atletiek.
Hoge bloedwaarden
“ Gezien de waarden in het databestand ben ik ervan overtuigd dat de WK’s atletiek en de Olympische Spelen besmet zijn door bloeddoping, ” zegt anti-dopingexpert M. Ashenden. Ashenden adviseerde de wereld anti-doping agency, WADA, en de internationale wielerbond UCI, over verdachte bloedprofielen.
Ook dopingdeskundige R. Parisotto maakt zich zorgen over de vele hoge bloeduitslagen in het databastand: “ Ik had nog nooit zulke hoge bloedwaarden gezien. Vroeger had een enkeling uit een andere sport wel eens vergelijkbare waarden. Maar in deze databank komen talloze extreme waarden voor. ” Ook hij was lid van de expert-commissie voor de internationale wielervereniging UCI. Ook gaf hij advies aan de Russische anti-dopingorganisatie, Rusada.
Volgens Ashenden duiden de hoge bloedwaarden erop dat het dopingmiddel epo gebruikt wordt in de atletiek. Sporters lopen hierdoor gevaar: “ Sommige atleten lopen onmiskenbaar kans om te overlijden. ” Opeenvolgende doping schandalen in de wielersport brachten eerder het epo-gebruik onder wielrenners aan het licht.
“ Gezien de waarden in het databestand ben ik ervan overtuigd dat de WK’s atletiek en de Olympische Spelen besmet zijn door bloeddoping, ” zegt anti-dopingexpert M. Ashenden. Ashenden adviseerde de wereld anti-doping agency, WADA, en de internationale wielerbond UCI, over verdachte bloedprofielen.
Ook dopingdeskundige R. Parisotto maakt zich zorgen over de vele hoge bloeduitslagen in het databastand: “ Ik had nog nooit zulke hoge bloedwaarden gezien. Vroeger had een enkeling uit een andere sport wel eens vergelijkbare waarden. Maar in deze databank komen talloze extreme waarden voor. ” Ook hij was lid van de expert-commissie voor de internationale wielervereniging UCI. Ook gaf hij advies aan de Russische anti-dopingorganisatie, Rusada.
Volgens Ashenden duiden de hoge bloedwaarden erop dat het dopingmiddel epo gebruikt wordt in de atletiek. Sporters lopen hierdoor gevaar: “ Sommige atleten lopen onmiskenbaar kans om te overlijden. ” Opeenvolgende doping schandalen in de wielersport brachten eerder het epo-gebruik onder wielrenners aan het licht.
Verborgen camera
In Kenia onderzoekt journalist Seppelt de dood van de 32-jarige atleet, Geoffrey Tarno. De hardloper stort 2 jaar geleden in tijdens een marathon en overlijdt. Volgens geruchten heeft hij epo gebruikt. De journalist gaat op zoek naar de waarheid en komt in een schimmige wereld terecht. Met verborgen camera filmt hij verschillende artsen die sporters doping verkopen en het ter plekke toedienen.
In Kenia onderzoekt journalist Seppelt de dood van de 32-jarige atleet, Geoffrey Tarno. De hardloper stort 2 jaar geleden in tijdens een marathon en overlijdt. Volgens geruchten heeft hij epo gebruikt. De journalist gaat op zoek naar de waarheid en komt in een schimmige wereld terecht. Met verborgen camera filmt hij verschillende artsen die sporters doping verkopen en het ter plekke toedienen.
Dopinguitslagen afgekocht
Volgens meerdere getuigen speelt de Keniaanse atletiekbond, Athletics Kenya, een dubieuze rol bij het toezicht op dopinggebruik. Rita Jeptoo is een van de vele bekende en succesvolle marathonlopers uit Kenia. Ze wordt een jaar geleden betrapt op doping, maar ze vertelt in ZEMBLA Internationaal dat ze haar bloed sinds 2006 nooit heeft hoeven afstaan aan de bond: “ In al die tijd heb ik nooit bloedonderzoek ondergaan in Kenia. ”
Volgens twee atleten-begeleiders kunnen positieve dopinguitslagen worden afgekocht bij de Keniaanse atletiekbond. F. Kiplagat Kipchoge verklaart: “ Wie geld heeft, wordt niet geschorst. Die betaalt smeergeld. ” P. Simbolei Kibet bevestigt dit verhaal over de Keniaanse atletiekunie: ” Ze houden prijzengeld in. Stel dat je 20.000 euro wint. Dan krijg je maar 10.000 euro. En over doping geen woord meer. ” Athletics Kenya weerspreekt dit.
Volgens meerdere getuigen speelt de Keniaanse atletiekbond, Athletics Kenya, een dubieuze rol bij het toezicht op dopinggebruik. Rita Jeptoo is een van de vele bekende en succesvolle marathonlopers uit Kenia. Ze wordt een jaar geleden betrapt op doping, maar ze vertelt in ZEMBLA Internationaal dat ze haar bloed sinds 2006 nooit heeft hoeven afstaan aan de bond: “ In al die tijd heb ik nooit bloedonderzoek ondergaan in Kenia. ”
Volgens twee atleten-begeleiders kunnen positieve dopinguitslagen worden afgekocht bij de Keniaanse atletiekbond. F. Kiplagat Kipchoge verklaart: “ Wie geld heeft, wordt niet geschorst. Die betaalt smeergeld. ” P. Simbolei Kibet bevestigt dit verhaal over de Keniaanse atletiekunie: ” Ze houden prijzengeld in. Stel dat je 20.000 euro wint. Dan krijg je maar 10.000 euro. En over doping geen woord meer. ” Athletics Kenya weerspreekt dit.
Opzienbarende documenten
De journalist krijgt meer opzienbarende documenten in handen. Hieruit blijkt dat hardloopster Viola Chelangat Kimetto met toestemming van de bond deelneemt aan de marathon van Zagreb in oktober 2014. Dit terwijl ze 10 maanden ervoor een positieve dopinguitslag had en geschorst had moeten worden. De Keniaanse bond wil niet reageren op vragen hierover. Ook krijgt de journalist bankafschriften onder ogen van een rekening van de bond. Sponsor Nike maakt hierop in de loop der jaren honderdduizenden dollars over. Volgens de documenten nemen topmannen van de bond daarna grote sommen contant geld op van deze rekening. Maar de Keniaanse atletiekbond zegt dat de rekeningafschriften vervalst zijn.
De journalist krijgt meer opzienbarende documenten in handen. Hieruit blijkt dat hardloopster Viola Chelangat Kimetto met toestemming van de bond deelneemt aan de marathon van Zagreb in oktober 2014. Dit terwijl ze 10 maanden ervoor een positieve dopinguitslag had en geschorst had moeten worden. De Keniaanse bond wil niet reageren op vragen hierover. Ook krijgt de journalist bankafschriften onder ogen van een rekening van de bond. Sponsor Nike maakt hierop in de loop der jaren honderdduizenden dollars over. Volgens de documenten nemen topmannen van de bond daarna grote sommen contant geld op van deze rekening. Maar de Keniaanse atletiekbond zegt dat de rekeningafschriften vervalst zijn.
Een op de drie medailles besmet
De deskundigen concluderen in de uitzending van ZEMBLA Internationaal dat zij één op de drie medailles op de wereldkampioenschappen atletiek en Olympische Spelen in de periode van 2001 tot 2013 besmet vinden. Die medailles werden binnengesleept door atleten van wie in ieder geval één van de experts de bloeduitslagen in het gelekte bestand opmerkelijk hoog vindt. En één op de zes medailles is binnengehaald door atleten die er door één van de experts van wordt verdacht tijdens hun sportcarrière doping te hebben gebruikt. M. Ashenden: “ Bij één onderdeel had zelfs het hele podium volgens mij op enig moment in hun carrière doping gebruikt. ”
De deskundigen concluderen in de uitzending van ZEMBLA Internationaal dat zij één op de drie medailles op de wereldkampioenschappen atletiek en Olympische Spelen in de periode van 2001 tot 2013 besmet vinden. Die medailles werden binnengesleept door atleten van wie in ieder geval één van de experts de bloeduitslagen in het gelekte bestand opmerkelijk hoog vindt. En één op de zes medailles is binnengehaald door atleten die er door één van de experts van wordt verdacht tijdens hun sportcarrière doping te hebben gebruikt. M. Ashenden: “ Bij één onderdeel had zelfs het hele podium volgens mij op enig moment in hun carrière doping gebruikt. ”
Toezicht schiet tekort
Volgens de experts schiet het toezicht van de nationale bonden en van internationale atletiekbond IAAF te kort. Maar een derde van het van doping verdachte aantal atleten is daadwerkelijk betrapt op dopinggebruik. R. Parisotto: “ Iemand heeft die uitslagen bijeengebracht. Iemand heeft ze bekeken. Maar vaak heeft ook iemand besloten om er niets mee te doen. Dus de personen binnen de IAAF en de nationale bonden die daarop moeten toezien hebben dat niet goed gedaan. ”
Volgens de experts schiet het toezicht van de nationale bonden en van internationale atletiekbond IAAF te kort. Maar een derde van het van doping verdachte aantal atleten is daadwerkelijk betrapt op dopinggebruik. R. Parisotto: “ Iemand heeft die uitslagen bijeengebracht. Iemand heeft ze bekeken. Maar vaak heeft ook iemand besloten om er niets mee te doen. Dus de personen binnen de IAAF en de nationale bonden die daarop moeten toezien hebben dat niet goed gedaan. ”
Doping komt vaker voor dan bekend
De internationale atletiekunie wijst de beschuldigingen van de hand en noemt ze ‘speculatief’. De bond vindt dat er geen harde conclusies getrokken kunnen worden. Doping kan hoge bloedwaarden veroorzaken, maar er kunnen ook andere redenen voor zijn zoals ziekte, trainen op hoogte en menstruatie. Vaak is vervolgonderzoek nodig. Toch blijven de deskundigen pal voor hun analyse van het databestand staan. Ze gebruikten methodes die ook worden gehanteerd in officieel dopingonderzoek. Volgens hen brengt het gelekte databestand voor het eerst aan het licht dat doping in de atletiek vaker voorkomt dan bekend is.
De internationale atletiekunie wijst de beschuldigingen van de hand en noemt ze ‘speculatief’. De bond vindt dat er geen harde conclusies getrokken kunnen worden. Doping kan hoge bloedwaarden veroorzaken, maar er kunnen ook andere redenen voor zijn zoals ziekte, trainen op hoogte en menstruatie. Vaak is vervolgonderzoek nodig. Toch blijven de deskundigen pal voor hun analyse van het databestand staan. Ze gebruikten methodes die ook worden gehanteerd in officieel dopingonderzoek. Volgens hen brengt het gelekte databestand voor het eerst aan het licht dat doping in de atletiek vaker voorkomt dan bekend is.
ZEMBLA - 'Verdacht bloed', 7 oktober 2015 om 20:25 uur bij de VARA op NPO 2
De wereldatletiekbond IAAF heeft zich in een officiële verklaring gedistantieerd van publicaties waarin wordt gesteld dat bij een groot aantal toppers in de atletiek tussen 2001 en 2012 sprake is geweest van doping .
Reactie van de wereldatletiekbond IAAF op de reportage.
Reactie van de dopingsexperts op de beweringen van de IAAF
Praat mee
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Schrijf je in voor de Zembla-nieuwsbrief en blijf op de hoogte van onze onthullende journalistiek.
