20 jaar Spuiten en Slikken: ‘We zijn een keer vier weken offline gehaald omdat we te veel naakt lieten zien’

Twintig jaar geleden begon Spuiten en Slikken als spraakmakende talkshow over seks en drugs, tegenwoordig bereikt het programma online wekelijks honderdduizenden jongeren. Hoe wist het uit te groeien van een rebelse tv-hit tot een betrouwbare plek waar vragen en taboes bespreekbaar zijn?

‘Het was een kort sollicitatiegesprek’, herinnert Leslie Borgers zich de middag, twintig jaar geleden, waarop ze als 23-jarige in het kantoortje stapte van Sjoerd van den Broek. De programmamaker was beoogd eindredacteur van een programma over ‘seks en drugs’, zoals in de advertentie stond waarop Borgers had gereageerd.

‘Daar was ik zelf volop mee bezig. Een programma over die onderwerpen was precies waar ik aan toe was in mijn leven. En BNN was toen een lekker rebelse omroep. Het werd een kort gesprek, Sjoerd ging vooral rechtop zitten toen ik vertelde dat ik aan vrijwel alle drugs kon komen. Ik was de deur nog niet uit of hij belde dat ik maandag kon beginnen. Het regelen van drugs werd een van mijn belangrijkste taken, naast het redactiewerk.’

Inmiddels is Leslie (nu 43) zélf eindredacteur van Spuiten en Slikken , een programma dat al een tijd niet meer op tv te zien is, maar dat online (via YouTube, en de website) bijzonder goed scoort bij de doelgroep: jongeren tussen de 18 en 24 jaar. ‘Het is eigenlijk voor iedereen die betrouwbare informatie zoekt over seks en drugs. Of op zoek is naar gelijkgestemden. Dat merken we bijvoorbeeld aan hoe er gereageerd wordt op items die we maken over de LHBTQIA+-gemeenschap.’ Op YouTube bereikt Spuiten en Slikken 500 duizend jongeren per week, op TikTok lopen de views in de miljoenen.

Het begon in 2005 met een talkshow, gepresenteerd door Sophie Hilbrand, waarin verslaggevers (onder wie Filemon Wesselink) sekservaringen en diverse drugs gingen testen. Destijds was dat goed voor een hoop ophef. Toenmalig Justitie-minister Piet Hein Donner (CDA) dreigde zelfs met invallen op de redactie. ‘Dan hadden ze genoeg gevonden om in beslag te nemen’, zegt Leslie nu. ‘De drugs lagen in een bureaulaatje van Sjoerd. Ik liep een keer met een flinke voorraad in mijn tas, toen ik bedacht: als ik nu aangehouden word, gaat niemand geloven dat dit allemaal voor mijn stage is. Sjoerd had destijds zoiets van: laat ze maar komen!’

Had Leslie voor de allereerste aflevering twee vriendinnen geregeld die heel dronken werden met Filemon, voor de tweede Spuiten en Slikken fikste ze de lijnen cocaïne die de verslaggever opsnuift. Voorafgaand aan een aflevering van de talkshow van Beau van Erven Dorens en Linda de Mol, waarin Filemon te gast was en die werd opgenomen in de Amsterdamse discotheek Panama.

Ook jaren later is het nog steeds heel grappig om te zien hoe Wesselink op een veldje net buiten Panama als een kangoeroe op en neer stuitert van het witte poeder. En beschrijft dat hij tijdens de opnames zich kiplekker voelde en alle schaamte voorbij was. Leslie: ‘We hebben toen stiekem opgenomen dat Linda tegen Beau vertelde dat ze ooit weleens een heel klein beetje coke had gebruikt. Dat zat niet in de talkshow, maar dat hebben wij wel uitgezonden. Dat werd ook nog een relletje.’

Pedagoog, trainer en strijder voor seksuele voorlichting Belle Barbé (33) was een seizoen lang vaste gast in Spuiten en Slikken . Ze keek als tiener gretig naar de eerste afleveringen van het programma. ‘Omdat het me interesseerde, en omdat ik toen al wist dat ik pedagoog wilde worden. Wat me vooral bijstaat van toen is de vrolijke sfeer van de gesprekken en reportages. Problemen kwamen wel aan bod, maar er werd vooral benadrukt dat seks en drugs ook leuk kunnen zijn. Eigenlijk zijn we daar in de professionele voorlichting nu pas aan toe, om ook de plezierige kant te benoemen. Wat dat betreft liep Spuiten en Slikken flink op de troepen vooruit.’

Leslie Borgers denkt dat de opbrengst van twee decennia Spuiten en Slikken is dat er een ‘veilige plek is gemaakt waar je vragen kunt stellen en antwoorden kunt vinden over seks en drugs. Op scholen gaat seksuele voorlichting toch nog vaak over hoe zwangerschappen te voorkomen, en is het heel hetero-gericht.’ Barbé: ‘Natuurlijk zit er enige herhaling in bepaalde thema’s en onderwerpen, maar je moet ook nieuwe inzichten in de gaten houden. Neem chlamydia. Eerst werd aangenomen dat je ook onvruchtbaar kon worden van deze seksueel overdraagbare aandoening als je geen klachten had. Nu is gebleken dat de meeste chlamydia-infecties vanzelf verdwijnen.’

Volgens Belle Barbé blijft een ‘veilige en betrouwbare plek voor vragen en antwoorden’, zoals Leslie het omschrijft, nog altijd nodig. ‘Tegenwoordig halen veel jongeren hun informatie online, van Tiktok bijvoorbeeld. Op die app is natuurlijke anticonceptie een thema; daar valt echt wel meer over te vertellen dan door onduidelijke influencers in korte stukjes wordt getoond. Bijvoorbeeld dat je dit als jonge vrouw beter niet kunt doen, omdat de betrouwbaarheid erg afhangt van hoe je kalendermethodes of cyclustrackers gebruikt.’

Leslie haakt aan bij wat Barbé als het gaat om betrouwbaarheid van informatie op Tikok: ‘Je ziet dat op sociale media jongeren heel snel in een fuik vol gekleurde informatie zwemmen. Reden voor ons om een langere aflevering te maken over naaktschaamte, met presentator Diva. Daaraan merk je ook dat tijden zijn veranderd; waar gasten of medewerkers voorheen makkelijk uit de kleren gingen, wordt bloot zijn nu direct met seks geassocieerd. Of ze zien alleen maar perfecte lichamen, wat voor extra onzekerheid zorgt.’

Sinds 2018 is Spuiten en Slikken niet meer op tv te zien, maar alleen online. Via de website, via Youtube en via apps als Tiktok. Daar zit de doelgroep, maar het levert voor de makers nieuwe uitdagingen op. ‘YouTube en Tiktok hebben strenge regels voor wat je wel en niet mag laten zien. Op tv hoefden we nooit iets te blurren, op YouTube juist wel. We zijn een keer vier weken offline gehaald omdat we te veel naakt lieten zien.’

Borgers vindt het jammer dat de extreme kantjes, mede door de tijdgeest, eraf zijn gevijld. ‘In de tijd van presentatoren Tim Hofman, Nicolette Kluijver en Geraldine Kemper, toen maakte ik geen deel uit van het team, was niks te gek. Tien mannen met een kuisheidsgordel om Tim heen in de studio. Een live-piercing door een teelbal. Opgehangen worden met vleeshaken, een erotische massage voor twee presentatrices. Dat was nog eens opzienbarende tv, waar nu nog steeds over nagepraat wordt.’

Niet dat het nu heel braaf is. ‘Onzekerheden over bijvoorbeeld het maagdenvlies, of de effecten van mdma en ghb; je zou denken dat jongeren een aflevering daarover van vijf jaar geleden terugkijken. Dat doen ze echter niet. Dus blijven we die onderwerpen telkens weer behandelen. Maar we hebben ook een heel mooi gesprek gemaakt met iemand die van poepseks houdt, die heel goed kon uitleggen wat het voor hem zo bijzonder maakt. En ik heb zelf veel geleerd van het item over cuckolding, waarbij mannen toekijken hoe hun vrouw seks heeft met anderen. Niet iets wat ik zelf zou doen, maar het is wel iets dat breder speelt en waarover je een goed, informatief gesprek kunt voeren.’