Adopties uit het buitenland zijn eindelijk stopgezet: wat ging hieraan vooraf?

Nieuwe adopties uit het buitenland worden per direct stopgezet, maakt demissionair minister voor Rechtsbescherming eind meid bekend. Zembla doet sinds 2017 onderzoek naar de misstanden in de internationale adoptie. Wat is er sindsdien gebeurd?

Sinds de jaren ‘80 zijn er zo'n 40.000 kinderen vanuit het buitenland naar Nederland geadopteerd. In die periode is er veel misgegaan: documenten werden vervalst, mensen verdienden geld aan de adopties, er ontstonden zogenaamde 'babyfarms', waar vrouwen kinderen moesten baren om ter adoptie af te staan. De Nederlandse overheid werd meerdere keren op de hoogte gesteld van de misstanden, maar deed hier onvoldoende mee.

De adoptiepapieren van veel kinderen die in de jaren '80 zijn geadopteerd vanuit Sri Lanka blijken vervalst. Er is gesjoemeld met namen, geboortedata, foto's en adoptieverhalen. De kinderen hebben om die reden geen enkel idee wie ze werkelijk zijn en waar ze vandaan komen.

Zembla onthult dat de problemen rond adopties nog omvangrijker zijn dan eerder gedacht. In Sri Lanka werden zogenaamde 'babyfarms' gebruikt, boerderijen waar vrouwen zwanger werden gemaakt uitsluitend om aan de vraag naar adoptiekinderen te voldoen.

Naar aanleiding van deze uitzending wordt er in Sri Lanka een onderzoek gestart en een DNA-bank opgericht waar ouders en kinderen de zoektocht naar hun familieleden kunnen starten.

Adoptiefraude kwam bovendien niet alleen voor in Sri Lanka, maar ook in landen zoals Indonesië, Bangladesh en Cambodja.

De misstanden worden bevestigd door het levensverhaal van Dilani Butink. In 1992 wordt zij via Stichting Kind & Toekomst uit Sri Lanka geadopteerd. Ondanks dat de overheid al op de hoogte is van eerdere fraudegevallen, blijkt ook haar dossier vervalst te zijn.

Ze besluit een rechtszaak aan te spannen tegen de Nederlandse overheid. Aanvankelijk wordt haar zaak afgewezen wegens verjaring, maar in hoger beroep volgt toch een oordeel: de Staat en Stichting Kind & Toekomst hebben onrechtmatig gehandeld. Ze hadden zorgvuldiger moeten controleren op misstanden bij haar adoptie. Zembla volgt Butink in aanloop naar de rechtszaak.

De onderzoekscommissie-Joustra bevestigt dat er ernstige misstanden hebben plaatsgevonden bij adopties, waaronder kinderdiefstal, kinderhandel, corruptie en documentvervalsing. De commissie concludeert ook dat de Nederlandse overheid signalen van deze misstanden negeerde en dat het systeem nog steeds kwetsbaar is voor fraude.

Minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) besluit, naar aanleiding van het rapport, de adoptie van kinderen uit het buitenland per direct stop te zetten.

Vanaf april 2022 staat het kabinet adopties uit het buitenland opnieuw toe. Adopties zijn nu echter alleen mogelijk als er in het land van herkomst geen passende opvang beschikbaar is. Bovendien wordt het systeem strenger gereguleerd. Van de 16 landen waar voorheen uit mocht worden geadopteerd blijven er acht over, namelijk: Portugal, Hongarije, Bulgarije, Zuid-Afrika, Lesotho, Thailand, Filipijnen en Taiwan.

Nu zijn nieuwe adopties uit het buitenland dus opnieuw een halt toegeroepen. Adoptieprocedures die voor die tijd al gestart waren, worden nog afgerond. Dat zijn er rond de vijfhonderd.

Hoe zit het met de vijfhonderd adopties die nog worden uitgevoerd? Zembla onderzoekt of die adopties nog wel verantwoord plaats kunnen vinden en reist daarvoor naar Bulgarije.