BNNVARA-directie Suzanne Kunzeler en Lonneke van der Zee: 'Ons verhaal is meer nodig dan ooit’

Aan de vooravond van het honderdjarig bestaan van BNNVARA: in gesprek met algemeen directeur Lonneke van der Zee en contentdirecteur Suzanne Kunzeler.

Over het verleden en de toekomst van de omroep, bezuinigingen en Tim de Wit. En over NPO Start.

Suzanne Kunzeler: 'Bijzonder dat het toen al ook aangenaam moest zijn. Niet alléén het nuttige. Het nuttige met het aangename – zo doen we dat nog steeds!'

Lonneke van der Zee: 'Zeker. De verheffing, het vermaak: het zit er nog altijd in.'

SK: 'Je ziet dat bijvoorbeeld bij Even tot hier, of 2 voor 12. Dat is vermaak, maar dat gaat ook echt ergens over.'

LZ: 'Het kabinet is gevallen, waardoor er weer veel onzeker is. Daarom hebben we een oproep aan Den Haag gedaan om wel door te gaan met de hervorming van het bestel. Het móet gewoon anders. Omroepen moeten meer autonomie krijgen, ze moeten een grotere verantwoordelijkheid krijgen om de doelstellingen van de publieke omroep als geheel te bereiken. Dat kan alleen met minder omroepen, waardoor de coördinerende taak van de NPO ook lichter kan.'

LZ: 'Nee, daar waren we snel uit.'

SK: 'Maar dit is wel precies waarom het anders moet. Omdat er nu zoveel omroepen zijn, die allemaal iets vinden – wij ook. Het is niet meer te doen. De budgetten worden kleiner, dat moet dan allemaal verdeeld worden. We hebben als publieke omroep een belangrijke rol binnen de democratie, dat brengt verantwoordelijkheid met zich mee.'

SK: 'Veel en langdurig overleg, aan grote vergadertafels. De besluitvaardigheid neemt af, de slagkracht verdwijnt.'

LZ: 'Wij voeren met alle omroepen het gesprek over samenwerking, ook met de VPRO. De Minister heeft een brief opgesteld met de kaders van die samenwerking. Daarin heeft hij het over ‘inhoudelijke verwantschap’, waarbij hij begrippen gebruikt als ‘maatschappijbeeld’, ‘missie’ en ‘identiteit’. BNNVARA is op al die punten nauw verwant met VPRO, HUMAN en Omroep Zwart.'

SK: 'Het is ook logisch om omroeppartners bij elkaar te zetten die eenzelfde wereldbeeld met elkaar delen. Binnen het omroephuis moeten de verschillende geluiden, van de verschillende omroepen, zichtbaar blijven. Het is zeker niet de bedoeling dat we de verschillende omroepmerken fuseren. Maar in de organisatie, in die hele vergadercultuur, kun je dan wel met één stem praten.'

LZ: 'Bij die oproep om door te gaan met de hervormingen, vroegen we de politiek ook om de bezuinigingen te heroverwegen. Door nu zo fors te bezuinigingen raak je de programmering onevenredig hard. En als je dan toch wil bezuinigen, doe dat dan in hetzelfde tempo als de hervormingen. Zodat je de bezuinigingen deels kunt opvangen door anders samen te werken.'

SK: 'De omroepen en de NPO hebben onderzocht wat ze zelf kunnen, wij hebben vooral ook gekeken naar waar het het minste pijn doet voor de kijker. Dat kan bijvoorbeeld door minder afleveringen te maken van bestaande titels. Bij ons gaat dat om Van Roosmalen & Groenteman en First dates. Maar bij de bezuinigingsronde na 2026, waar de bedragen veel groter zijn, dan kan dat niet meer. Dan grijpt het dieper in de programmering. Het idee is dan dat omroepen meer naar de samenhang kijken, naar welke doelgroepen we willen bereiken en wat we overeind willen houden. De publieke omroep bereikt nu bovenmatig veel oudere mensen. BNNVARA bereikt ook jonge mensen, dat willen we ook behouden. Het is een ingewikkelde puzzel.'

SK: 'Dat is nog niet bekend. We starten in het najaar met een aantal nieuwe titels waar we veel vertrouwen in hebben, maar waarvan we ook nog niet weten hoe succesvol deze zullen zijn. We bekijken dit najaar, met de NPO, welke bestaande of nieuwe titel een nieuw seizoen krijgt – wat dan ook betekent dat we met een titel zullen stoppen.'

SK: 'Er is gewoon te weinig geld om alles te blijven doen. We willen ook vernieuwing, we willen ons blijven ontwikkelen, nieuwe doelgroepen aanboren. Stilstand is de dood in de pot.'

LZ: We maken ook steeds meer programma’s voor NPO Start. Dat is voor BNNVARA een ongelooflijk belangrijk platform, zeker ook voor de jongere doelgroep. Op NPO Start komt al het moois van de publieke omroep samen. Het werkt nog niet goed genoeg – het is slecht doorzoekbaar, programma’s lopen vast, je moet eindeloos inloggen – dat is frustrerend. En mensen zijn gewend aan platformen als Netflix, waar alles wél heel goed is te vinden en werkt.'

LZ: 'Er wordt hard gewerkt aan verbeteringen, maar het is ingewikkelder dan je zou denken. Sommige programma’s mogen bijvoorbeeld niet overdag worden bekeken, omdat gebruikers van Start geen aparte kindprofielen kunnen aanmaken. En kinderen mogen geen programma’s kunnen zien die bijvoorbeeld alleen geschikt zijn voor 14+.'

SK: 'Het is heel zonde. Mijn 23-jarige nichtje zit in de zorg, ze is net van school en heeft naar de BNNVARA-serie Zorgen gekeken.

LZ: 'Een serie met geweldige MBO-studenten die laten zien wat er echt in Nederland gebeurt, en hoe belangrijk hun rol daarin is. Een serie die breed gezien zou moeten worden.'

SK: 'Precies. Maar mijn nichtje zei het ook: NPO Start wérkt niet. Verschrikkelijk.'

LZ: 'Bij de NPO zien ze het probleem ook echt wel. Maar de techniek optimaliseren kost veel geld. Als je dat goed wil doen, dan vraagt dit forse investeringen. En dat geld is er niet. Mijn zorg is dat je langzaamaan hierdoor iedereen kwijtraakt. Dan héb je over een jaar iets goeds, maar dan heeft iedereen al een andere afslag genomen. Dat moeten we echt voor zijn.'

SK: 'De NPO wilde voor Radio 1 het programmaschema vernieuwen. De tijdvakken lagen daardoor weer open, we hebben op allerlei tijdsloten ingetekend. De Nieuws BV stopt, er komt een nieuw BNNVARA-programma met een nieuwe journalistieke titel op een nieuw tijdstip – wel mét De druktemaker als rubriek. We blijven op Radio 1 Vroeg, Dijkstra & Evenblij ter plekke en Vroege vogels maken.

SK: 'We maken alles vanuit een BNNVARA-statuur. Dat dit soms schuurt met het heersende sentiment in de maatschappij, dat is zo en dat schuwen we niet. .'

SK: 'Daar zijn we zeker geen voorstander van. Wij willen een breed publiek bereiken, juist ook mensen die misschien wat verder bij het gedachtegoed van BNNVARA vandaan staan. Echte vooruitgang zit in verbinding en de dialoog aangaan.'

LZ: 'Ik vind dat we moeten oppassen om met dat sentiment mee te gaan. Omdat een paar opiniemakers of recensenten ons zo neerzetten, wil niet zeggen dat heel Nederland dit vindt. En we zijn natuurlijk veel meer dan Bar laat. Op een serie als Zorgen krijgen we lovende kritieken. Daarbij zegt niemand: daar heb je BNNVARA weer met hun woke gedoe.'

SK: 'Een aantal mensen ging weg bij Bar laat, en we moesten onder andere op zoek naar een nieuwe eindredacteur. Er zit verder niet zoveel achter. We willen dé journalistieke talkshow maken op NPO1, waarin we het gesprek van de dag voeren, de macht bevragen, kwesties duiden en die ook prettig is om naar te kijken op de late avond. Daar werken geweldige mensen, die journalistiek onafhankelijk hun werk doen. We hebben er hard aan getrokken om daar een goede eindredacteur te krijgen, die ervaring heeft met late night, en die mensen zijn dun gezaaid. We zien het nieuwe programma met vertrouwen tegemoet en dat vertrouwen krijgen we ook van de NPO: we hebben een toekenning gekregen voor anderhalf jaar, tot eind 2026.'

SK: 'We maken dit vanuit de boezem van onze omroep. De adjunct-hoofdredacteur van dit programma heeft heel lang bij Kassa gewerkt, er zit een heel grote eigen redactie op. Het gaat ook om het vakmanschap, en dat neemt zo’n redactiecoördinator mee. We spreken met hem, het team en de presentatoren natuurlijk over de toon en klank van BNNVARA. En die toon vertaalt zich bovenal in een kwalitatief goede en belangrijke talkshow, passend bij de lange traditie van de omroep.'

SK: 'Natuurlijk, dat vinden we ontzettend belangrijk.'

SK: 'Nee, bepaald niet. Tim heeft twee maanden meegedraaid bij Bar laat, dat heeft hij uitstekend gedaan. En hij gaat het zeker weer goed doen. Dat wil niet zeggen dat we niet ook de ambitie hebben om in de toekomst natuurlijk weer meer diversiteit te laten zien.'

LZ: 'Kijk eens hoe sterk BNNVARA nu is, met titels als BOOS, Zembla, Even tot hier, Oogappels, noem maar op. We maken met die programma’s heel veel los in de samenleving. Daar zullen we zeker nog heel lang mee doorgaan.'

SK: 'Wij zullen onze verhalen en ons geluid ook in de toekomst laten horen. Honderd jaar is ver vooruitkijken, maar op dit moment in de tijd is ons verhaal meer nodig dan ooit. Het gaat nog steeds over eerlijk delen, gelijkheid en rechtvaardigheid – de grondbeginselen van de VARA. Daarvoor zullen we blijven strijden, zo lang het nodig is.'

LZ: 'Inderdaad!'

Dit artikel verscheen eerder in de VARAgids. Als eerste lezen? Word abonnee of vraag een gratis proefnummer aan.