Hebben inheemse stammen een plek aan de klimaattafel?

Hoewel sommige regio’s slechts een bescheiden bijdrage leveren aan de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen, vangen de inheemse gemeenschappen van deze gebieden vaak de grootste klappen op als gevolg van klimaatverandering. Hebben zij eigenlijk wel een stem in het klimaatdebat?

‘Als de representatie niet aan tafel is, dan worden er besluiten over jou genomen, en niet met jou. En dat is mijn zorgpunt’, aldus activist Raki Ap in Vroeg!. Hij strijdt in Nederland tegen de mensenrechtenschendingen in Papoea, het geboorteland van zijn beide ouders. In het gebied wordt de inheemse bevolking weggejaagd door multinationals die hun gebied exploiteren voor mijnbouw. ‘Omdat mijn roots daar liggen, benadruk ik de rol die inheemse volkeren hebben in het globale zuiden. Zij spelen een cruciale rol bij het behoud van ons ecosysteem en zouden dan ook onderdeel moeten zijn van de oplossing tot het klimaatprobleem.’

Het gebeurt niet alleen daar. In Australië verlaten steeds meer Aboriginals hun woongebied door het stijgende waterpeil. De Dakota Access Pipeline werd ondanks hevige protesten aangelegd, waardoor de inheemse bevolking het gebied moest verlaten. Het zijn concrete voorbeelden waarbij de inheemse bevolking de gevolgen ervaart van klimaatverandering.

‘Je ziet duidelijk een kloof tussen de keuzes van het Globale Noorden en het Globale Zuiden.’ Dat terwijl het Globale Zuiden de gevolgen ervan ondervindt; voedselschaarste, droogte en conflicten komen volgens Ap steeds vaker voor. ‘Wereldwijd zie je dat inheemse leiders via de Verenigde Naties (VN) een stem krijgen, maar op de klimaattop hebben inheemse stammen nog geen zeggenschap. Terwijl dat juist de plek is waar de belangrijkste besluiten worden genomen die impact hebben op hun leefomgeving.’

Dat zag je ook terug bij het eiland Vanuatu; een eilandengroep in Oceanië die geconfronteerd wordt met de gevolgen van klimaatverandering. De leiders van een aantal eilanden, waaronder Vanuatu, stapten naar het International Tribunal for the Law of the Seas om bescherming te zoeken voor de catastrofale klimaatverandering die de samenleving op de eilanden bedreigt. In De Nieuws BVsprak presentator Natasja Gibbs met Margaretha Wewerinke-Singh, die het juridische team aanvoerde. ‘Op de eilanden sterft het koraalrif af door de broeikasgassen en de hitte, de stormen zijn heftiger, er is meer droogte en er valt hevige regenval. Hele gemeenschappen moesten al uit het gebied vertrekken, en dat is nog maar het begin.’ Ze noemt het een emotioneel proces waarbij grote machten hun ogen niet meer kúnnen sluiten. ‘Inheemse volkeren betalen de prijs voor de energietransitie in het Globale Noorden’, concludeert Ap.

Chautuileo Tranamil vraagt aandacht voor de belangrijke rol die inheemsen hebben met betrekking tot biodiversiteit. ‘Slechts een klein percentage van de Surinaamse inheemsen is nog over, en van dat percentage is het prachtig om te zien hoe zij in staat zijn om alles groen te houden, de biodiversiteit goed te houden en de ecosystemen in balans te houden. Daar is een levensvisie voor nodig die met de generaties wordt overgedragen. Ze hebben oeroude kennis over hoe je met die biodiversiteit moet omgaan, het is een hele mooie manier van leven. Tachtig procent van alle biodiversiteit over de hele wereld wordt dus beschermd door de vijf procent van de inheemsen die nu nog over is, en die vijf procent bestaat uit mensen die rennen voor hun leven, maar tegelijkertijd niet bang zijn. Deze mensen blijven strijden voor moeder aarde en gaan niet weg. Het is cruciaal.’