Hoe is studiefinanciering in het buitenland geregeld?

Om de kansengelijkheid te bevorderen is, na veel protest, in Nederland de basisbeurs en tegemoetkoming voor studenten weer heringevoerd. Hoe zit het in andere landen als je het collegegeld niet (volledig) zelf kunt betalen? 

Frank, Miriam en Bas vertellen in De Wereld van BNNVARA hoe het schoolsysteem en de studiefinanciering in Frankrijk, Canada en Brazilië is geregeld.

In Canada is het heel gebruikelijk om naar de universiteit of een college te gaan. Er zijn zo’n 2,2 miljoen studenten, waarvan 800.000 internationale studenten. Canada is een van de meest populaire landen om te studeren. ‘Het is Engelstalig, van goede kwaliteit en in vergelijking met de Verenigde Staten is het goedkoper. Daarbij mag je tijdens je studie werken en na het behalen van je diploma krijg je automatisch een werkvergunning van één tot drie jaar’, vertelt Bas Brusche vanuit het Noord-Amerikaanse land.

Maar: buitenlandse studenten betalen wel dubbel zoveel collegegeld. Gemiddeld betaal je voor een studie tussen de 10.000 en 20.000 Canadese dollars – dat is 7.500 tot 15.000 euro. En daar komen ook nog eens de kosten voor huisvesting bij. ‘Een student heeft dus twintig- tot dertigduizend Canadese dollars per jaar nodig om te overleven’, aldus Brusche.

In Canada is er geen leenstelsel voor iedereen. Wie een beurs van de overheid krijgt wordt bepaald op basis van hoe je schoolprestaties zijn – dus hoe ‘goed’ je bent. ‘Er is veel competitie en concurrentie’, vertelt Brusche. Daarnaast kun je ook talloze leningen via de overheid en bij banken aanvragen, maar die zijn minder aantrekkelijk omdat je dan een studieschuld opbouwt, zegt Brusche. De meeste studenten vragen een of twee beurzen aan die niet via de overheid worden gegeven, maar door bijvoorbeeld religieuze, maatschappelijke of sportieve organisaties of bedrijven. Brusche: ‘Er zijn zo’n 50.000 van dat soort verschillende beurzen. Ik heb de meest opvallende even op een rijtje gezet: er is een beurs voor mensen die aan curling doen, voor Canadezen met een Nederlandse achtergrond, voor linkshandigen, en voor mensen die langer dan 1.78m zijn.’ Dit soort beurzen gaan niet over heel hoge bedragen, vertelt Brusche. ‘Daarom werken meer dan 1 op de 3 studenten twintig uur per week naast hun studie om de kosten te dekken’, aldus Brusche.

Hierdoor krijgen veel studenten een flinke studieschuld na hun studie. Brusche: ‘De gemiddelde student heeft een schuld van 20.000 Canadese dollars en doet er gemiddeld tien jaar over om deze af te betalen. En die schuld maakt het – net als in Nederland – ook niet eenvoudig om een hypotheek te krijgen.’

In Brazilië zijn er twee soorten universiteiten: overheidsuniversiteiten (federaal) en private universiteiten. Er zijn zo’n 2.500 privé-universiteiten in het Zuid-Amerikaanse land. De federale universiteiten zijn gratis. De tarieven voor de private universiteiten lopen uiteen, maar deze universiteiten kosten gemiddeld zo’n 200 euro per maand – wat redelijk duur is voor Braziliaanse begrippen, vertelt Frank de Meijer, die al 24 jaar in de hoofdstad São Paulo woont. De Meijer: ‘De federale universiteiten zijn wel de beste.’ Om toegelaten te worden tot de federale universiteiten moet je een toelatingsexamen maken; die worden twee keer per jaar afgenomen.

In 2012 is een wet aangenomen die de kansengelijkheid moet bevorderen in het land: 50 procent van alle studenten op federale universiteiten ‘moet’ uit groepen komen die voorheen niet de kansen kregen die zij zouden moeten krijgen. De Meijer: ‘Deze studenten hebben bijvoorbeeld een donkere huidskleur of een handicap.’ Het aantal mensen dat gaat studeren neemt toe, maar niet iedereen wordt toegelaten op de federale universiteit of kan een private opleiding betalen. ‘Wat je dan ziet is dat de student al op jonge leeftijd gaat werken om de universiteit te kunnen betalen. Ook kunnen zij een lening aangaan bij de bank, en soms komen zij in aanmerking voor een beurs van de overheid. Ook ngo’s en bedrijven hebben beurzen opgezet om bepaalde groepen financieel te helpen. Ook Nederlandse bedrijven in Brazilië zijn hiermee bezig, zoals waar ik voor werk. Dat zijn bijvoorbeeld bedrijven die dan stimuleren om een masteropleiding te doen die met de sector te maken heeft waarin dat bedrijf zich bevindt’, vertelt De Meijer.

In Frankrijk zijn er ook openbare en private universiteiten. Het schoolsysteem is wel heel anders dan in Nederland. Miriam Labidi: ‘Na de middelbare school moet iedereen zich aanmelden op een website, waarop tien opleidingen geselecteerd moeten worden. Via een loting wordt dan bepaald waar en wat je mag studeren. Cijfers tellen zeker mee. Maar: studenten sturen ook een motivatiebrief en hun cv mee voor een kans op een betere plek.’

De kosten voor de openbare universiteiten zijn goedkoop. Daar betaal je niet meer dan 1.000 euro voor. ‘De kosten voor de private universiteiten kunnen oplopen tot wel 18.000 euro per jaar. Daar hoort ook prestige bij. Voor de opleidingen Communicatie of Economie ziet het er wel beter uit als je naar een ‘grande école’ bent geweest. Maar: ze worden niet door de staat gecontroleerd en dus kan je ook opgelicht worden’, vertelt Labidi.

Als je het collegegeld niet kan betalen is er de mogelijkheid om een studiebeurs aan te vragen of je kunt je inschrijven voor een beurs op huisvesting en restaurant. Maar: de meeste studenten sluiten een lening af bij een bank. Labidi: ‘Hoeveel rente je betaalt hangt af van hoeveel geluk je hebt. Hoewel het niet heel duur is om te studeren in Frankrijk, ligt het er wel aan wáár je gaat studeren. Daarom is het gebruikelijk dat studenten een lening afsluiten. Je ziet ook dat veel mensen vanaf 18 jaar in supermarkten, cafés en restaurants werken om bij te verdienen. De studenten die naar de ‘grande écoles’ gaan, komen meestal uit rijkere families.’