Laura en Myrthe raakten in schulden door Klarna: 'Het ging van kwaad tot erger'

Ruim veertig procent van de jongeren gebruikt achteraf betalen via Klarna of Riverty. Dat lijkt onschuldig, maar steeds meer van hen komen in financiële problemen: 'Ik had er slapeloze nachten van.'

Koop nu, betaal later: veel mensen maken weleens gebruik van achteraf betalen. Soms om praktische redenen, zoals meerdere maten bestellen en pas betalen voor wat je houdt. Voor anderen is het een uitkomst als het geld even krap zit. Maar voor sommige jongeren ligt de verleiding nóg groter: impulsaankopen voelen minder ‘echt’ als je pas later hoeft te betalen. 'Het systeem jaagt jongeren de schulden in', aldus Chaira van De Marker. 'Het is dan ook die doelgroep waar bedrijven als Klarna en Riverty op mikken.'

Het principe van Buy Now, Pay Later (BNPL) is eenvoudig: je bestelt nu en betaalt pas later – vaak binnen 14 of 30 dagen, of in termijnen zonder extra kosten. In Nederland zijn Klarna en Riverty (voorheen AfterPay) de grootste aanbieders. Je kunt de diensten voor allerlei aankopen gebruiken: van kleding tot elektronica tot vliegtickets. En tegenwoordig kun je er niet alleen online mee betalen, maar ook bij steeds meer fysieke winkels.

Een eerste aankoop bij Klarna is zo gedaan, weet Laura nog goed. 'Ik voerde mijn naam in, mijn leeftijd, mijn telefoonnummer en mijn e-mail. Dat was het', vertelt ze in De Marker Podcast. Wat de dienst niet doet, is een inkomenscheck. Dat verlaagt de drempel en maakt het voor veel mensen gemakkelijk om gebruik ervan te maken.

Een van de eerste grote aankopen die Laura doet en waar ze Klarna als betaalmethode kiest, is een iPad van zo'n vijfhonderd euro. 'Dat was echt een impulsaankoop. Ik woonde toen net in Amsterdam en voelde me heel eenzaam (...) en wanneer ik me verdrietig voelde, ging ik spullen kopen.' Ze kiest daarbij steeds vaker voor de optie achteraf betalen, terwijl ze op dat moment geen vast inkomen heeft. 'Ik leefde heel erg in het moment, hopte van baantje naar baantje. Ik was nog heel erg aan het ontdekken wat ik wilde.'

Hoewel het dus heel gemakkelijk is om te kiezen voor achteraf betalen (en de diensten niet controleren of je hier wel toe in staat bent), sluit je op dat moment toch een lening af bij een kredietverstrekker. Totdat je betaalt, heb je dus een schuld. Wie niet op tijd terugbetaalt, krijgt te maken met extra kosten. Precies daar verdienen BNPL-bedrijven en incassobureaus hun geld mee: jouw betalingsachterstand is onderdeel van hun verdienmodel.

De schulden van Laura stapelen zich steeds verder op, niet alleen bij Klarna. 'Ik had een schuld bij mijn psycholoog, een huurschuld en een schuld van mijn telefoonabonnement.' Het overzicht over de schulden heeft ze dan nog wel, omdat ze de brieven van schuldeisers openmaakt. Maar wanneer ze betalingsregelingen met de bedrijven treft, blijkt ze deze later niet te kunnen nakomen. De druk wordt groter voor Laura zodra ze wordt benaderd door incassobureaus. 'Ik had er slapeloze nachten van en heel veel stress. Ook omdat er steeds meer brieven kwamen en bepaalde bureaus best wel agressief en dringend waren met incasseren en in het contact naar mij toe.'

Een soortgelijk verhaal is dat van Myrthe. Ook zij belandt in de schulden, die beginnen bij Klarna. Daar loopt ze een schuld op van achttienhonderd euro. 'Het begon met kleine dingetjes kopen op AliExpress. Uiteindelijk ben ik duurdere dingen gaan kopen – voor verjaardagen, drank, een televisie en een telefoon. Het ging van kwaad tot erger en de bedragen werden steeds groter.'

Myrthe durft niet met haar omgeving te praten over haar schuld. Op een gegeven moment wil ze niet eens meer naar het openstaande bedrag kijken. Ondertussen stapelen de schulden zich, net zoals bij Laura, verder op. 'Je hebt ook voor andere dingen geen geld meer. Dus je zorgverzekering gaat eraan, je krijgt een betaalachterstand op je huur en op gas, water en licht.'

Schulden door achteraf betalen kunnen snel oplopen. Toch is er altijd een weg terug, zeker als je de stap zet om hulp te zoeken. Dat deden Laura en Myrthe, waardoor ze uiteindelijk hun schulden wisten af te lossen. Een aantal tips:

• Betaal niet langer achteraf. Een open deur, maar door niet meer achteraf te betalen loopt je schuld niet meer verder op. 'Uiteindelijk heb je er alleen jezelf mee. En als je het niet kan betalen, wordt het uiteindelijk alleen maar duurder', aldus Laura. Lukt het niet om de verleiding te weerstaan? Vraag dan via de klantenservice van Klarna of Riverty om je account tijdelijk te blokkeren.

• Zorg voor overzicht. Schrijf alle openstaande bedragen op, inclusief eventuele incassokosten. Zo weet je precies waar je aan toe bent en kun je een plan maken. Probeer waar het kan een betaalregeling te treffen.

• Vraag om hulp. Als je meerdere schulden hebt, kan het probleem te groot zijn om het alleen op te lossen. Gelukkig zijn er manieren om (gratis) hulp te krijgen. Bijvoorbeeld via je gemeente, Geldfit of Stichting ONSbank.

• Praat erover. Het voelt misschien moeilijk of beschamend om over je schulden te praten, maar je hoeft het niet alleen te doen. Door open te zijn tegen iemand die je vertrouwt, haal je de druk van je schouders en kunnen zij meedenken of je helpen bij het zoeken van oplossingen.