Waarom betaalt Tata Steel maar honderd euro waterbelasting?!

We moeten zuinig met ons water omgaan. Daarom werd in 2013 de belasting op leidingwater verdubbeld. Maar niet iedereen betaalt eerlijk voor wat hij gebruikt.  

Steeds vaker dreigt er een tekort. Eind mei werd er in het oosten en zuiden van Nederland al gewaarschuwd voor een mogelijk tekort aan water, zo meldt Kassa. Dat heeft te maken met verminderde neerslag en de lage waterstand in de grote rivieren.

Om het watergebruik te verminderen en te leren zuinig om te gaan met ons water, werd in 2013 de belasting op leidingwater (bol) verdubbeld. Hoe meer water je gebruikt, hoe hoger de rekening wordt. Tenminste: tot op zekere hoogte. Zo blijkt uit onderzoek van De Nieuws BV en Follow the Money.

Iedereen die leidingwater gebruikt, betaalt deze belasting. ‘Elke Nederlander gebruikt ongeveer vijftig kubieke meter water. Dat is vijftigduizend liter. Een eenpersoonshuishouden betaalt daar ongeveer twintig euro voor’, vertelt onderzoeksjournalist en redacteur van De Nieuws BV Anna Pleijsier in het radioprogramma. En dat bedrag loopt, naarmate het huishouden groter wordt, hoger op. ‘Als je een huishouden van vier personen hebt, dan betaal je zo’n zeventig à tachtig euro aan belasting op leidingwater. Per jaar.’

Heffingsplafond
Maar die belasting geldt niet alleen voor huishoudens; ook het bedrijfsleven moet eraan geloven. Hoe meer water je gebruikt, hoe meer belasting je betaalt. Toch? ‘Dat zou een logische beredenering zijn’, volgens Pleijsier, ‘maar het zit een beetje anders in elkaar.’ Deze waterbelasting heeft namelijk een heffingsplafond. En dat plafond ligt op driehonderd kuub leidingwater. Dat staat dus ongeveer gelijk aan het watergebruik van zes personen. Niet zo heel veel dus.

Toch komen de meeste gezinnen niet boven dit plafond uit. Voor huishoudens maakt dat heffingsplafond dus weinig verschil. Voor wie het wel relevant is, is voor de industrie. ‘Die gebruiken ongelofelijk veel leidingwater. Om een voorbeeld te noemen: Tata Steel gebruikt dertig miljoen kuub aan leidingwater.’ Moeten ze daar dan ook flinke belasting over betalen? Het antwoord is: nee. ‘Zij betalen maar tot die driehonderd kuub belasting. Alles wat zij daarboven gebruiken, daar betalen zij geen belasting op leidingwater over.’ Lees: 29.999.700 kuub belastingvrij water.

10 miljoen euro
Omdat Tata Steel maar tot die 300 kuub hoeft te betalen, komt de rekening uit op iets meer dan honderd euro (!) aan belasting op leidingwater. De Tweede Kamer rekende enige tijd geleden uit wat het bedrag zonder het heffingsplafond zou zijn. ‘Voor Tata Steel zou dat 10 miljoen euro aan belasting betekenen’, aldus Pleijsier.

‘Niet oké’, noemt GroenLinks-kamerlid Laura Bromet het. ‘GroenLinks is de partij van: de vervuiler betaalt. In dit geval is het: de vervuiler betaalt helemaal niks.’ Maar de grote vraag is: waarom heeft niemand hier vooralsnog een stokje voor gestoken? De reden daarvoor heeft volgens Bromet alles te maken met de structuur in de Tweede Kamer. ‘Ieder Kamerlid zit maar heel kort op een portefeuille. (…) Daarmee verdwijnt dus ook een deel van de geschiedenis; het geheugen van de Kamer.’

Kan dat niet anders?
De Kamer wilde al in 2013 af van dat heffingsplafond. Na Kamervragen ging toenmalig staatssecretaris van Financiën Wiebes op onderzoek uit. In gesprek met watermaatschappijen en belangenorganisaties zocht hij naar een oplossing voor dit probleem: kunnen we dat heffingsplafond veranderen?

Maar, zo bleek uit het onderzoek van Wiebes, dat kan niet. Hij concludeerde dat afschaffing een slecht idee was. Grootgebruikers zouden, naar zijn zeggen, afhaken. Ze zouden minder leidingwater gaan gebruiken. Ook zou het tot negatieve milieueffecten leiden en zou het te complex zijn.

Maar dat eerste punt, grootgebruikers zouden minder leidingwater gaan gebruiken, dat is nou juist de bedoeling van de belasting. ‘Ik begrijp er eerlijk gezegd helemaal niks van’, aldus Bromet. ‘Als het is om het milieu te beschermen, dan zou je juist blij moeten zijn dat er minder leidingwater wordt gebruikt. (…) Ik snap de redenatie niet.’

Ook het argument over de complexiteit van de verandering ziet Bromet niet. ‘GroenLinks wil ook niet voor elk wissewasje een nieuwe belasting invoeren, want het is al ingewikkeld genoeg, maar dit gaat niet om een nieuwe belasting. Dit is een heffingsplafond, dat kun je gewoon weghalen. Als je dat weghaalt dan betekent het dat iedereen belasting moet betalen en dat je betaalt naar rato van het gebruik. En dat lijkt mij wel zo eerlijk.’

Werkt hoge belasting averechts?
Ondernemingsorganisatie VNO-NCW en belangenbehartiger VenW kijken daar anders tegenaan. Zij vinden het besluit van Wiebes juist. Een hoge belasting zou, volgens hen, de innovatie en verduurzaming, waar het bedrijfsleven volop mee bezig is, in de weg staan. Het zou zelfs averechts werken, melden zij. Wanneer het plafond niet opgeheven wordt, kunnen bedrijven dit geld namelijk blijven investeren in deze innovatie en verduurzaming. Dit zal volgens VNO-NCW en VenW uiteindelijk het beoogde doel, zuiniger leidingwatergebruik, verwezenlijken.  

Bromet is niet verbaasd. ‘Ik heb nog nooit een bedrijf gehoord dat zegt: hoera, ik ga heel veel belasting betalen. Eigenlijk is de lobby van het grote bedrijfsleven altijd gericht geweest op belastingverlichting. Maar in dit geval betekent dat dat de belasting opgebracht moet worden door ons thuis, als we de kraan openzetten.’ En dat brengt een nieuw probleem met zich mee. ‘Dat vermindert het draagvlak voor zo’n belasting (…) Het knaagt als je weet dat het grote bedrijfsleven vrijuit gaat.’