Leenstelsel: wat als je je studieschuld niet terug zou betalen?

Laatst gewijzigd: 3 juni 2026

900.000 jonge mensen beginnen hun volwassen leven met een grote schuld - een studieschuld. Wat als zij die studieschuld niet terug zouden betalen?

Heb jij tussen 2015 en 2022 gestudeerd? Dan is de kans groot dat je nu een (enorme) studieschuld hebt. En je bent niet de enige. 900.000 jonge mensen zijn de pineut geworden van de slechte beleidskeuze om de basisbeurs te vervangen door het leenstelsel. Er is een pechgeneratie ontstaan – van 900.000 mensen.

‘Als je met zijn allen protesteert, dan kom je een aardig eind’, aldus Tim Hofman in Pak de Macht. En dan bedoelt hij niet met z’n allen naar het Malieveld. Dat is al meerdere keren gebeurd en heeft tot nu toe alleen voor een kleine compensatie van 1000 euro per student geleid. Niet genoeg dus.

Er zijn een paar opties; we nemen ze met je door.

Tot voorkort was de snelste manier om snel van je studieschuld af te zijn door naar het buitenland af te reizen. In het buitenland kan Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) je namelijk ‘niet vinden’. En zullen ze ook niet komen vragen om het terugbetalen van de schuld. Maar daar hebben ze nu wat op bedacht: mensen met betalingsachterstanden die hun adreswijziging niet doorgeven aan DUO kunnen hun paspoort niet meer verlengen.

Op een gegeven moment ontvang je een brief van DUO over de terugbetaling van je studieschuld. Deze zou je gewoon kunnen negeren. Mag dat? Nee. Maar kan het? Ja. Je kunt zelfs netjes aan DUO melden dat je dit gaat doen. Dan maak je formeel bezwaar en dan stuur je een brief met daarin bijvoorbeeld: “Ik betaal helemaal nergens meer voor en als jullie niet helemaal rond kunnen komen, dan zeg je je abonnement op Videoland maar op.” Voor zo'n bezwaar gelden termijnen en ander gedoe, maar wat ook geldt is dat DUO iedere brief apart moet openmaken en beoordelen.’ Met een beetje geluk zijn dat 900.000 individuele brieven. ‘Je kan er op zijn minst voor zorgen dat het werk bij DUO op kantoor een beetje stagneert en er her en der wat vertraging wordt opgelopen.’

Eerst krijg je dus een oproep tot terugbetalen. Je maakt bezwaar. Dan volgt er een brief: een betalingsherinnering. Een maand later volgt er nog een. ‘In de derde maand gaan ze dreigen met een deurwaarder.' Maar die komt (vaak) niet. Dat komt omdat het CJIB (Centraal Justitieel Incassobureau) een beperkt aantal mensen tot zijn beschikking heeft. 1250 mensen om precies te zijn. ‘En die hebben het al druk zat met parkeerbonnen en andere wanbetalers.’ Laat staan als er plotseling 900.000 mensen met een betalingsachterstand bij komen.

Komt het incassobureau wél aan je deur? Dan is er altijd nog de optie om je deurbel bij je voordeur te verwijderen. ‘Dat kan echt, het werkt. Daar moet ik wel even bij zeggen: dit is een vorm van protest. We willen natuurlijk niemand in de problemen brengen. Dit is geen advies maar een fantastische gedachteoefening, maar wel met 900.000 mensen', vertelt Tim.

Wel is het een goed idee om reserves klaar te hebben liggen. ‘Voor als DUO straks toch voor de deur staat en Henk de incassoman je voordeur intrapt. Dat is gewoon handig, een veilig idee.’