Wat als we allemaal zouden stoppen met roken?

Tuurlijk, het is duur, ongezond, vies: genoeg redenen om te stoppen met roken. Maar niet alleen voor jezelf; de hele maatschappij zou daar profijt van hebben. Pak de Macht legt uit hoe dat zit.

Dat je rookt is niet jouw schuld. Zo begint Tim Hofman in Pak de Macht zijn betoog over waarom het een goed idee is om te stoppen met roken, afgezien van alle argumenten die al bekend waren. Maar dát je rookt, dat komt door de tabaksindustrie en de geniepige methodes die zij hebben om ons al zo jong mogelijk aan de peuken te krijgen. Prof. dr. Reinout Wiers - hoogleraar ontwikkelingspsychopathologie - legt uit: 'Op elf- of twaalfjarige leeftijd beginnen, dat is ideaal om de verslaving diep in het brein te verankeren. De kans dat je dan later nog succesvol stopt is kleiner.' Voor de tabaksindustrie is het dus gunstig om pubers - kinderen soms zelfs - al te bereiken. En dat doen ze. Het is niet voor niks dat een eerste sigaret vaak al als jonge tiener wordt aangestoken. Het liefst zouden tabaksfabrikanten Kinderen voor Kinderen sponsoren, zegt Hofman.

En de tabaksindustrie is gigantisch. In 2016 verdienden ze meer dan Coca-Cola, Walt Disney, FedEx, Google, Starbucks en McDonalds samen. Een winst van 51 miljard euro per jaar, wereldwijd. En dat geld, dat is precies de reden waarom roken nog mag.

Wat levert het op?
Voorbeeldje: aan corona zijn in Nederland twintigduizend mensen overleden. Aan roken gaan al jarenlang élk jaar zo'n twintigduizend mensen dood. Waarom is roken dan niet allang verboden? Het enige wat het oplevert is kanker, toch? Nou nee, het levert ook nogal wat geld op. Omdat de overheid belasting op sigaretten heft, gaat er elk jaar 3,8 miljard euro naar de schatkist. En nog belangrijker: rokers gaan eerder dood dan niet-rokers. Dat scheelt zo'n 12,8 miljard euro aan zorgkosten en AOW. De overheid wordt er dus zelf rijk van.

Het klopt dat eraan verdiend wordt, maar het kost ook wat. Niet-rokers die nog leven bijvoorbeeld, die hebben weer meer zorg nodig: 3,8 miljard euro per jaar. En dan zijn er nog de productiekosten (1,7 miljard euro) en de kosten van productieverlies: 9,6 miljard euro per jaar, omdat rokers zoveel meer pauze nemen tijdens hun werk - drie weken aan pauze per jaar bij elkaar opgeteld. Dat is 15,1 miljard euro bij elkaar. Optellen, aftrekken: nog steeds anderhalf miljard euro winst voor de overheid omdat we roken. Goeie deal dus. Tenminste, als je het simpel bekijkt. Alleen is het leven niet zo simpel, zegt Hofman.

Zachte euro’s
Pak de Macht is er wat dieper ingedoken en zocht uit: hoe zit het kostenplaatje van roken nu echt in elkaar? Entree Lucy Kok van SEO Economisch Onderzoek. Zij kijkt naar de moeilijker te berekenen kosten van verlies in kwaliteit van leven en verloren levensjaren. Dat is rekenen met zachte euro's in plaats van harde, maar wel relevant. Kok gooit er wat cijfers bij en komt dan uit op een heel ander getal: 33 miljard euro verlies, dat roken we per jaar met z'n allen weg in Nederland. En als we nú zouden stoppen, zouden we dat verdienen. Niet in harde euro’s dus, maar in zachte, die staan voor gezondheid, geluk en algemene kwaliteit van leven, aangevuld met hoe lang dat leven dan eigenlijk duurt.

33 miljard euro; best de moeite waard. Hofman vraagt zich af: de sigaret staat symbool voor vrijheid, maar maakt het ons echt vrije Nederlanders of eerder slaafjes van een miljardenindustrie? De vraag stellen is hem beantwoorden.