Wordt kraken opnieuw populair?

Kraken is sinds 2010 illegaal, maar ondertussen blijft de woningnood stijgen. Is kraken verleden tijd of komt er weer een opleving?

In de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw was kraken mateloos populair. Inmiddels is kraken al ruim twaalf jaar verboden, maar ondertussen wordt de woningnood steeds nijpender en neemt de leegstand toe. Daarom duiken er onder andere op Instagram steeds meer krakersgroepen op waarin jonge krakers van zich laten horen.

Krakers zoals de 22-jarige Noa, die in de kraakwereld bekendstaat als Noodle. Hij woont in een kraakpand in Groningen. En hij is niet de enige. Noa heeft sterk het idee dat het aantal (jonge) krakers toeneemt: ‘Sinds de woondemonstraties van het afgelopen jaar is er weer meer aandacht gekomen voor het kraken. Het is jammer dat het kraken voor veel mensen een noodzaak is. Ik had liever gezien dat mensen zouden gaan kraken vanuit politieke redenen. Ondanks dat, vind ik het goed dat jongeren opkomen voor zichzelf op een woningmarkt die blijkbaar niet voor hen kan zorgen’, vertelt hij bij podcast Alicante.

Ook oud-kraker Wim van Klaveren heeft het idee dat het aantal krakers opnieuw toeneemt. ‘Ik hoor er meer over en de woningnood neemt alleen maar verder toe. Ik zeg altijd maar zo: zolang er eigendom is geweest is er gestolen, en zolang er leegstand is zal er gekraakt worden.’

Eerste kraakpand
Noa begint met kraken wanneer zijn zoektocht naar een studentenkamer stokt. ‘Dat je op een hospi-avond (een soort sollicitatiegesprek voor een studentenkamer, red.) zit met twintig mensen voor hetzelfde kamertje dat je eigenlijk toch al niet kan betalen.’ Wanneer hij hoort over de plannen van een groep internationale studenten om een pand te kraken, besluit hij de stap te zetten. ‘Zodoende zijn we toen samen ingetrokken in ons eerste kraakpandje.’

Risico’s
Kraken is natuurlijk niet zonder risico’s. Ontruiming of een arrestatie ligt altijd op de loer. ‘Het gebeurt gewoon best wel veel dat kraakpanden heel snel ontruimd worden; dat de politie overgaat tot ontruiming terwijl de politie daar helemaal niks over te zeggen heeft. Op het ene moment krijgen ze huisvrede (een grondwettelijk recht op ongestoorde rust en vrede binnen de woning dat ook de politie niet zomaar mag schenden, red.) van de politie en de dag erna staan de ME-busjes voor de deur om iedereen eruit te trekken. Dat soort dingen zijn gewoon best wel spannend als je ergens intrekt. Je weet gewoon niet wat je kunt verwachten. Afhankelijk van je huisbaas kan het zijn dat er een knokploeg voor de deur staat of dat ze je strafrechtelijk, financieel helemaal kapot proberen te maken.’

Vooroordelen
De (media)aandacht voor kraken is onterecht negatief, volgens Noa. Want: ‘Ook krakers willen gewoon een huis om in te wonen en niet iedere keer verwijten naar hun hoofd krijgen over wat voor criminelen ze zijn.’ Toch trekken veel krakers zich om die reden terug. Volgens Noa heeft kraken niets met diefstal te maken. ‘Ik kan ergens wel begrijpen dat mensen als eerste reactie denken dat het diefstal is, maar als je echt gaat kijken naar wat kraken is, waarom mensen kraken en waarom bepaalde gebouwen gekraakt worden, denk ik dat het best moeilijk is om het als diefstal weg te zetten. Wij gaan netjes met het pand om, we zorgen beter voor het pand dan de eigenaar die het pand de afgelopen jaren heeft gehad, en we zijn ook bereid te vertrekken indien dat nodig is. Echte diefstal is het in mijn ogen niet.’

2Doc Kort: De Kinderen van Møkum, en ik. Over een Amsterdamse vriendengroep die besloot om, letterlijk, een plek voor zichzelf op te eisen in hun geboortestad.

Dakloosheid
Er zijn tienduizenden Nederlanders zonder een dak boven hun hoofd, volgens Pim van der Heiden van de Bond Precaire Woonvormen (BPW). ‘Er werd een aantal jaar geleden gesproken over veertigduizend geregistreerde daklozen in ons land; dat aantal is in tien jaar tijd verdubbeld. Onder jongeren is het aantal daklozen zelfs verdriedubbeld in drie kabinetten-Rutte. Het aantal daklozen blijft toenemen, net als het aantal huisuitzettingen. Dat blijft ook toenemen. Aan de lopende band worden mensen op straat gegooid, midden in een wooncrisis.’

Leegstand
Tegelijkertijd staan er steeds meer woningen leeg. ‘In 2019 stonden er zelfs zo’n zestigduizend woningen leeg, waarvan 32.600 langer dan een jaar. Dan hebben we ook nog winkelpanden en heel veel kantoorleegstand in Nederland.’

Wet Handhaving Kraakverbod
Krakers kunnen op dit moment via een kort geding bezwaar maken tegen een aangekondigde ontruiming. Zolang zij in afwachting zijn van de uitspraak kunnen zij dan in het gekraakte pand blijven wonen. Maar daar komt per 1 juli verandering in, als het aan VVD en CDA ligt. Zij komen namelijk met een nieuwe wet: de Wet handhaving kraakverbod. Met die wet wordt de periode tussen aankondiging van ontruiming en de daadwerkelijke ontruiming verkort tot 72 uur. Want ‘kraken is een misdrijf in Nederland’, bepleit VVD-Kamerlid Daniel Koerhuis. ‘En ik vind dat we misdrijven horen te handhaven. Dat iemand acht weken lang onbestraft in iemands anders woning kan verblijven, dat vind ik echt niet kunnen.’

Een controversiële wet, volgens Van der Heiden. ‘Niemand is daarmee gediend.' Strafrechtadvocaat Willem Jebbink noemde het aangenomen wetsvoorstel een goed voorbeeld van een slechte wet. Hij noemt het een wonder dat de wet door zowel de Eerste als de Tweede Kamer geloodst is. ‘Het is gewoon een juridisch gedrocht.’ De haalbaarheid van het plan valt te betwijfelen. Er zou onvoldoende mankracht zijn bij zowel de politie als in de rechtszaak om een dergelijke uitzetting binnen drie dagen te bolwerken. ‘En niemand is ermee gediend. Daniel Koerhuis en Madeleine van Toorenburg zijn namens VVD en CDA een ideologische kruistocht tegen krakers begonnen.’