Slimme / digitale meter wordt verplicht: hogere energierekening voor mensen met zonnepanelen

In Nederland zijn circa 535.000 huishoudens die nog een analoge draaischijfmeter (Ferrarismeter) hebben. Veel van deze huishoudens hebben zonnepanelen en willen de analoge meter graag houden om te kunnen blijven salderen. Voor deze groep mensen stijgt de energierekening op termijn flink. De slimme of digitale meter wordt per 1 januari 2026 namelijk verplicht, en weigeraars kunnen uiteindelijk zelfs dwangsommen opgelegd krijgen.

Uit berekeningen van Energievergelijk.nl is naar voren gekomen dat huishoudens met zonnepanelen en een analoge draaischijfmeter die per jaar 2.500 kWh terugleveren hun energierekening gemiddeld met 326 euro per jaar zien stijgen, oftewel 27 euro per maand. Dat is een direct gevolg van de verplichting over te moeten naar een digitale of slimme meter. Mensen mogen dat nu nog weigeren, maar daar komt per 1 januari 2026 verandering in.

Dat gemiddelde komt tot stand op basis van een analyse van de terugleverkosten van alle energieleveranciers. In onderstaande grafiek zie je wat huishoudens die nu nog een analoge draaischijfmeter hebben gemiddeld méér kwijt zijn zodra ze een slimme of digitale meter hebben. De extra kosten variëren van ongeveer 100 euro per jaar bij teruglevering van 1.000 kWh tot 1.345 euro per jaar bij teruglevering van 10.000 kWh.

Dit artikel loopt verder na onderstaande afbeelding.

De digitale of slimme meter wordt op 1 januari 2026 voor iedereen verplicht, zo is vastgelegd in de Energiewet die op deze datum in werking treedt. Vanaf die datum starten netbeheerders met het vervangen van alle resterende analoge draaischijfmeters in Nederland. En dat zijn er behoorlijk wat. Volgens recente schattingen zijn er in Nederland ruim een half miljoen huishoudens die over een analoge meter beschikken waarmee ze in theorie eindeloos kunnen blijven salderen.

Van vrijblijvendheid is overigens geen sprake: weigeraars kunnen een dwangsom opgelegd krijgen als ze geen digitale of slimme meter nemen. De Rijksdienst Digitale Infrastructuur (RDI) ziet toe op de naleving van de verplichting om een digitale of slimme meter in huis te hebben, en kan dwangsommen opleggen als huishoudens blijven weigeren. Hoe hoog deze boetes kunnen worden, is echter nog niet bekend.

Kassa berichtte al eerder over deze kwestie naar aanleiding van politieke ontwikkelingen wat betreft het afbouwen van de salderingsregeling. Destijds waren er al grote vraagtekens over de haalbaarheid van de streefdatum, want het zou logistiek onmogelijk en onhaalbaar zijn om alle analoge draaischijfmeters te vervangen vóórdat de salderingsregeling zou worden afgeschaft.

Bekijk de reportage die Kassa in februari 2024 maakte. Dit artikel loopt verder na onderstaande video.

Sindsdien is duidelijk geworden dat de salderingsregeling per 1 januari 2027 écht stopt, en daarmee is de kwestie weer actueel. Aangezien de digitale of slimme meter al per 1 januari 2026 verplicht wordt, hebben de netbeheerders er een flinke kluif aan om alle analoge draaischijfmeters tijdig te vervangen.

Als dat überhaupt al mogelijk is: naar schatting duurt het zeker een paar jaar voordat alle oude meters zijn vervangen.

Netbeheer Nederland wil dat alle analoge meters vóór 2030 zijn vervangen, maar verwacht wél moeilijkheden met hardnekkige weigeraars. De handeling zelf is het probleem niet, want het vervangen van een analoge draaischijfmeter voor een slimme of digitale meter kost ongeveer een uur werk. Het draait vooral om binnenkomen bij mensen die nog steeds beschikken over een oude meter, want dit betreft vaak mensen die simpelweg geen ander type meter willen.

Woordvoerder Theo Scholte van Netbeheer Nederland zegt tegen AD.nl: "Ieder huishouden heeft de afgelopen tien jaar al meerdere keren een aanbod gekregen om de ouderwetse meter te laten vervangen. Daar zijn ze niet op ingegaan. Dit zijn de notoire weigeraars."

Er is een belangrijke reden voor het feit dat ruim een half miljoen huishoudens nog altijd een analoge draaischijfmeter hebben. Sterker nog, voor veel van deze huishoudens geldt dat ze hun analoge draaischrijfmeter – ook wel bekend als de Ferrarismeter – het liefste behouden. En dat heeft te maken met de techniek achter de analoge draaischijfmeter en hoe deze techniek zich verhoudt tot het salderen. Dat zit als volgt:

• Heb je een analoge draaischijfmeter? Dan loopt de meter vooruit als je stroom verbruikt en loopt de meter terug als je (zonne)stroom teruglevert
• Om deze reden wordt niet apart geregistreerd hoeveel zonnestroom je precies teruglevert aan het net
• Dat heeft als gevolg dat energieleveranciers en netbeheerders op basis van de meterstanden alléén je netto jaarverbruik kunnen vaststellen. Met behulp van deze gegevens wordt jouw stroomrekening opgemaakt

Wat met een analoge draaischijfmeter dus niet gebeurt, is het apart meten en bijhouden van teruggeleverde zonnestroom. Daardoor blijft salderen in theorie eeuwig mogelijk, dus óók als de salderingsregeling per 1 januari 2027 wordt afgeschaft. Je betaalt alleen voor wat je netto aan stroom verbruikt en de energieleverancier kan (en mag) mensen met een analoge meter geen terugleverkosten in rekening brengen.

En dat voordeel komt dus te vervallen met de verplichting om een slimme of digitale meter te nemen.

Voortaan als eerste op de hoogte? Abonneer je op de Kassa-nieuwsbrief!

Netbeheer Nederland wil dat alle analoge draaischijfmeters vóór 2030 zijn vervangen. De Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) houdt vast aan eind 2028.

Treedt de nieuwe Energiewet per 1 januari 2026 in werking, dan zullen netbeheerders contact opnemen met iedereen die nog over een analoge draaischijfmeter beschikt. Wie niet reageert of simpelweg weigert, krijgt te maken met de RDI. Uiteindelijk kunnen weigeraars dwangsommen opgelegd krijgen. Het vervangen zelf is gratis: er wordt geen bedrag in rekening gebracht voor een nieuwe meter of voor het plaatsen ervan.

Privacy is daarin overigens geen argument meer. Momenteel mogen huishoudens uit privacyoverwegingen nog weigeren om een slimme meter te nemen, maar daar komt met de Energiewet verandering in. Je hoeft geen slimme meter te nemen die de meterstanden automatisch doorgeeft, is het argument. Je kunt in plaats daarvan óók een digitale meter nemen die niet verbonden is met internet.

Dat betekent wél dat je de meterstanden alsnog zelf moet doorgeven, maar in tegenstelling tot de analoge draaischijfmeter registreert de digitale meter wél apart hoeveel zonnestroom je teruglevert. Op basis daarvan weten energieleveranciers dus hoeveel terugleverkosten je moet betalen, met een hogere energierekening tot gevolg.

Wanneer welk huishouden aan de beurt komt voor vervanging, is niet bekend. Sommige huishoudens worden eerder benaderd dan andere huishoudens. Met een streefdatum van eind 2028 zou het in theorie kunnen dat er huishoudens zijn die nog tot eind 2028 kunnen salderen zonder terugleverkosten.

Bron: AD, Eerste Kamer, Energievergelijk.nl