Nibud over koopkracht: "Veel huishoudens ondanks loonstijging krapper bij kas"

In Kassa van zaterdag 18 januari 2025 bespreken we de meest actuele koopkrachtcijfers met directeur Arjan Vliegenthart van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). Voor de meeste huishoudens stijgt de koopkracht in 2025. De stijging is echter gering: de bedragen variëren overwegend tussen € 1,- en € 65,- per maand. Voor zelfstandigen en gepensioneerden daalt de koopkracht daarentegen. Zij gaan er gemiddeld net zo veel op achteruit. Dat blijkt uit berekeningen van het Nibud.

"We gaan er wat op vooruit omdat we verwachten dat de lonen harder stijgen dan de prijzen", aldus Nibud-directeur Arjan Vliegenthart in Kassa. "Maar blijft jouw loonstijging bijvoorbeeld achter of loopt de inflatie toch verder op? Dan is er van koopkrachtverbetering geen sprake."

Een link naar de Koopkrachtberekenaar van het Nibud staat verderop in dit artikel, inclusief toelichting op de rekenmethode. Het gesprek uit de uitzending zie je hieronder.

Het minimumloon is per 1 januari 2025 gestegen naar € 14,06 per uur. De AOW en de bijstand stijgen mee, net als de WAO, WIA, Wajong en de Ziektewet. Voor werkenden geldt dat de lonen waarschijnlijk nog iets meer gaan stijgen dan op Prinsjesdag werd verwacht (namelijk met 4,5 procent in plaats van de verwachte 4,3 procent).

In de CPB-ramingen voor dit jaar wordt gerekend met een inflatie van 3,2 procent. Doordat de lonen meer stijgen dan de prijzen, is er nog steeds een lichte koopkrachtstijging voor veel huishoudens.

"Helaas merk je die loonstijging maar één keer per maand, terwijl je veel vaker aan de kassa of bij de pomp staat en dan elke keer weer schrikt van de prijzen", aldus Vliegenthart. "De paar tientjes die je er misschien op vooruit gaat, kunnen gevoelsmatig snel verdampen."

Voor veel huishoudens ligt de oorzaak van de lichte koopkrachtveranderingen ook in een aantal maatregelen op het terrein van belastingen en toeslagen. Er is een belastingschijf bij gekomen. De belasting in de eerste schijf is iets omlaag gegaan, maar in de tweede schijf iets omhoog.

Tegelijkertijd gaat de algemene heffingskorting omlaag. Voor iemand met het minimumloon is dit voordeliger dan voor iemand met een hoger inkomen. Hogere inkomens krijgen namelijk te maken met het hogere tarief in de tweede schijf. De zelfstandigenaftrek is met € 1.280,- gedaald, waardoor het belastingvoordeel voor zelfstandigen kleiner is geworden.

Het kindgebonden budget stijgt met € 6,- per maand, de zorgtoeslag is met € 7,- omhooggegaan, en de premie voor de zorgverzekering is zoals verwacht met € 10,- gestegen.

De huurtoeslag gaat voor de meeste ontvangers iets meer omhoog dan op Prinsjesdag bekend werd. Ouders die gebruik maken van de kinderopvangtoeslag, krijgen in 2025 meer vergoed. Of dat hen iets oplevert, is afhankelijk van de mate waarin de tarieven dit jaar stijgen.

Het CPB rekende er in september op dat de pensioenfondsen de pensioenen in 2025 zouden indexeren. "Er werd een stijging van 3,1 procent op de aanvullende pensioenen verwacht. Inmiddels hebben de pensioenfondsen de indexaties van de aanvullende pensioenen bekend gemaakt. Daarin zien we dat er in sommige gevallen wel een stijging is, maar dat die lager is dan die 3 procent", aldus Vliegenthart.

Dit betekent voor gepensioneerden met een aanvullend pensioen een koopkrachtdaling van 0,2 tot 1,3 procent.

In de Koopkrachtberekenaar heeft het Nibud de koopkrachtveranderingen voor de 117 meest voorkomende Nederlandse huishoudens verwerkt. Of je er nu op vooruit gaat of dat je er juist op achteruit gaat, voor iedereen is het belangrijk om inzicht te hebben in de inkomsten en uitgaven voor 2025.

Met een overzicht wordt snel duidelijk of er geld overblijft of dat er geld tekort is. Is er bijvoorbeeld ruimte om te sparen? En op welke posten moet bespaard worden? Ook kan het in het nieuwe jaar lonen om na te gaan of er recht is op toeslagen. Op toeslagen.nl kan voor alle landelijke toeslagen een proefberekening worden gemaakt.

Vliegenthart: "Maak die proefberekeningen. Pak je nieuwe loonstrook erbij. Kijk goed naar jouw eigen situatie. Als je veel persoonlijk onvermijdbare uitgaven hebt, als je – zoals gezegd – geen of een lagere loonstijging hebt, of als de prijzen toch harder stijgen dan verwacht, is het goed om daarop voorbereid te zijn."

Het Nibud heeft een tool met de naam Koopkrachtberekenaar beschikbaar gesteld. Met de Koopkrachtberekenaar laat het Nibud zien hoe de koopkracht het komende jaar verandert.

Je kunt per huishoudtype eenvoudig zien hoeveel dat voorbeeldhuishouden er op voor- of achteruit gaat.

<<< Via deze link kun je de Koopkrachtberekenaar raadplegen >>>

Maak jij je zorgen over de gevolgen van de koopkrachtontwikkeling op je portemonnee? Laat het ons weten via kassa@bnnvara.nl, want we komen er binnenkort op terug in de uitzending.