Batterijen, vapes en kleine apparaten verdwijnen nog te vaak in het restafval

Hoewel Nederland in 2024 een recordhoeveelheid e-waste inzamelde – meer dan 255.000 ton – blijkt uit nieuw onderzoek gedaan  in opdracht van Stichting OPEN, dat er tegelijkertijd meer elektronische apparaten, batterijen en vapes in het restafval zijn beland dan ooit tevoren. In totaal verdwenen er in 2024 naar schatting bijna 26.000 ton aan e-waste in de vuilniszak, een stijging van 23% ten opzichte van het jaar ervoor. Dat komt neer op meer dan 74 miljoen apparaten en accessoires die onzichtbaar uit de circulaire e-wasteketen verdwijnen.

Deze apparaten bevatten vaak waardevolle én schaarse grondstoffen, waaronder critical raw materials zoals kobalt, lithium, koper en zeldzame aardmetalen. “Juist nu we inzetten op strategische autonomie in Europa is het cruciaal dat we deze materialen boven de grond houden, in plaats van ze te blijven winnen uit kwetsbare, instabiele regio’s,” aldus Steven van Eijck, voorzitter van Stichting OPEN. “Elke batterij of accu die in het restafval verdwijnt, is letterlijk een gemiste kans én een potentieel risico.”

Het grootste directe gevaar schuilt in apparaten met ingebouwde lithiumbatterijen. Denk aan elektrische tandenborstels, speelgoed, keukenapparaten, trimmers of koptelefoons. Door de versnellende digitalisering komen deze producten in steeds grotere aantallen op de markt, vaak met verborgen accu’s. Als deze in het restafval terechtkomen, kunnen ze zorgen voor brand in vuilniswagens of verwerkingsinstallaties.

Een van de opvallendste conclusies uit het onderzoek is de explosieve groei van vapes in het restafval. In 2024 belandden er naar schatting meer dan 10 miljoen elektronische sigaretten in de vuilnisbak – gemiddeld bijna 28.000 per dag. Meer dan de helft daarvan betreft illegale wegwerpvarianten met smaakjes, die sinds 1 januari 2024 verboden zijn. Hierin zitten niet alleen batterijen, maar ook schadelijke stoffen die grote milieuproblemen en veiligheidsrisico’s veroorzaken.

Om dit probleem aan te pakken is Stichting OPEN – samen met gemeenten, afvalbedrijven, retail en producenten – in juni opnieuw gestart met de publiekscampagne Doe Maar Apart. De campagne roept consumenten op om ook kleine apparaten, batterijen en vapes bewust apart in te leveren. “Gedragsverandering is niet optioneel, maar essentieel voor een circulaire economie,” zegt Van Eijck. “Zolang we niet weten waar een accu in zit, of wat eigenlijk een elektrisch apparaat is, verliezen we elke dag waarde – en nemen we onnodige risico’s.”

Los van de lopende campagne heeft Stichting OPEN ook de Wecycle-campagnes vernieuwd. Deze campagnes laten consumenten op een toegankelijke en aansprekende manier zien wat er met hun ingeleverde apparaten gebeurt, en hoe deze worden verwerkt tot nieuwe grondstoffen en producten.

Steven van Eijck: “De vernieuwde Wecycle-campagnes maken zichtbaar waaróm dat zo belangrijk is: je ziet letterlijk hoe je oude apparaat terugkomt als grondstof voor iets nieuws. Dat is de kracht van de circulaire economie – dat maken we zo voor iedereen inzichtelijk.”

Bron: Stichting OPEN