Kwelders van Groningen: van Waddenzee naar land

Wie de luchtfoto’s van Noord-Groningen bestudeert, ziet opmerkelijk rechthoekige patronen in de Waddenzee. Dit zijn de vastelandskwelders van de Waddenzee. Deze zijn niet van nature ontstaan, zoals op de Waddeneilanden. De kwelders zijn aangelegd door de mens om land aan te winnen. Nu is het een natuurgebied waar vogels hun jongen grootbrengen en zilte flora bloeit.  

De kwelderwerken zijn vanaf de 17e eeuw aangelegd door kustboeren. Eeuwenlang legden boeren rijshoutdammen en greppels aan met als doel: meer boerenland. Achter de dammen kwam bij vloed slib via de greppels uit de Waddenzee naar binnen gestroomd. Dat bleef bij het terugtrekken van de zee liggen en zo groeide door het getij langzaam land aan. Dat land raakte begroeid met vegetatie, zoals zeekraal, waar nog meer slib in bleef zitten.

Wanneer het land hoog en begroeid genoeg was, mocht er vee op grazen. Uiteindelijk werd het kweldergebied ingedijkt en werd het nieuwe land met vruchtbare zeeklei gebruikt als akker. Buiten de nieuwe dijk gebeurde het hele proces dan weer opnieuw.  

Waar in Groningen eerst de zee bijna tot aan de stad Groningen kwam, is er in de afgelopen eeuwen kilometers land gewonnen. Dat gebeurt nu niet meer: de kwelders zijn een beschermd natuurgebied.

Bijna nergens anders vind je deze bijzondere vorm van zilte natuur. Vroeger bestond een kwart van de Nederlandse kust uit kwelders, maar de meeste zijn ingepolderd. Hier liggen de kwelders nog buitendijks en heeft de zee nog invloed.  De kwelders kennen een typische plantengemeenschap met soorten die tegen zout en overstroming kunnen.

Vooral zeekraal doet het hier goed. Deze plant zie je al op de plekken die het dichtst tegen de zee aan liggen en regelmatig overstromen. Verder op de kwelder, meer landinwaarts, groeit met name zeekweek, een soort gras. Dat mag niet gaan overheersen en daarom is het zo belangrijk dat er dieren grazen. Verder groeit er zeeaster, lamsoor, schorrenkruid en zilte schijnspurrie.  

Kijk zaterdag 29 oktober 2022 naar de gehele uitzending over de Groninger Waddenkust om 19.50 uur op NPO 2!