Het Land van Altena: natuur tussen dijk en polder

Het Land van Altena is een rivierengebied, begrensd door de rivieren de Merwede, de Afgedamde Maas en de Bergsche Maas. Het gebied is onlosmakelijk verbonden met de strijd tegen het water. Bart Pörtzgen van Brabants Landschap laat zien hoe hier al eeuwen gestreden wordt tegen water en waar je dat nu nog aan kan zien. 

Ooit was dit gebied samen met de Biesbosch ‘De Grote Waard’, een uitgestrekte vruchtbare polder – al drooggelegd in de 13e eeuw. Maar in 1421 veranderde het landschap drastisch door de Sint-Elisabethsvloed.  

De zwakke dijken konden het water niet tegenhouden tijdens een hevige storm en grote delen van deze jonge polder liepen onder. Dorpen en landbouwgrond verdwenen, de Biesbosch ontstond.  

Hier werden delen van de polder gered door weer dijken te bouwen en het gebied opnieuw in te polderen. De Kornse Dijk, tegenwoordig de Uppelse dijk bij Fort Altena was er een van. Tot aan die dijk kon de zee nog over het landschap stromen.  

Bijzonder is dat door de overstroming aan de ene kant van de dijk zeeklei ligt, aangevoerd door overstroming van de zee. Aan de andere kant ligt rivierklei, aangevoerd door de overstromende rivieren.  

Zo was het Land van Altena beschermd tegen de zee. Er kwamen nieuwe polders en die zijn vervolgens eeuwen land op dezelfde manier beheerd. Akkers lagen op de hogere oeverwallen en in de nattere delen hooilanden.  

Met de schaalvergroting van de landbouw, halverwege de 20e eeuw, veranderde het tot dan toe redelijk geïsoleerd gebied tussen rivieren opnieuw. Inmiddels zijn deze snippers natuur, zoals het Pompveld, natuurlijke groene parels tussen landbouw, wegen en bevolking. 

In de buitendijkse gebieden langs de rivier krijgt de riviernatuur de ruimte. Maar ook in het agrarisch gebied is inmiddels weer meer aandacht voor natuur.   

Kijk zondag 26 oktober om 19.25 naar de aflevering over het Land van Altena op NPO2!