Spaanse ruiter icoonsoort voor Friesland

In Het Levend Archief verzamelen plantenonderzoekers zaden van duizen-den wilde plantensoorten. Voor het project ‘Zorgen voor de natuur van morgen’ heeft ieder provinciaal landschap daarbij één kenmerkende icoon-soort uitgekozen. Voor Friesland is dat een plant geworden die kenmer-kend is voor de blauwgraslanden: de Spaanse ruiter.

Een derde van de inheemse Nederlandse flora is bedreigd. Om te voorko-men dat we de genetische diversiteit van deze soorten verliezen is het be-langrijk om een back-up te maken, die in de toekomst te gebruiken is voor natuurbehoud en -herstel. Een deel van die collectie zal ook in de be-roemde Global Seed vault (zadenbank) op Spitsbergen worden bewaard, in de 'natuurlijke diepvries' van de permafrost (de permanent bevroren bo-dem).

In het project ‘Zorgen voor de natuur van morgen’ van Het Levend Archief en LandschappenNL is voor iedere provincie een ‘icoonsoort’ gekozen. Deze twaalf icoonsoorten zijn bijzondere plantensoorten die een speciale binding hebben met de provincies. Voor deze icoonsoorten wordt een stappenplan ontwikkeld voor het verzamelen van zaden, opslag en onder-zoek in Nijmegen en (waar mogelijk) het versterken van populaties. Met het kiezen van een icoonsoort wordt er aandacht gegeven aan een speci-fieke plantensoort, en voor Friesland is dit de Spaanse ruiter geworden.

De Spaanse ruiter, in Friesland ook wel bekend als ‘Soldatekwaste’, is een mooi klein roze-paars plantje en familie van de distel. Het is een tengere verschijning met relatief weinig, zachte stekels. Een groot deel van het Ne-derlandse verspreidingsgebied van Spaanse ruiter ligt in Friesland. Het is een kenmerkende soort van blauwgraslanden, schrale, venige hooilanden die ‘s winters drassig zijn en zomers oppervlakkig uitdrogen.

Waarschijnlijk stamt de naam ‘Spaanse ruiter’ uit de tachtigjarige oorlog toen de Spanjaarden militaire bouwsels maakten van gekruiste houten pa-len met prikkeldraad eroverheen. Deze versperringen werden Spaanse of Friese ruiters genoemd en zijn gebruikt om de stad Groningen te bescher-men tegen de aanstormende cavalerie. De Friese benaming van de soort ‘Soldatekwaste’, duidt mogelijk op een kwast aan de kleding van soldaten.