Zeshonderd hectare natuurinclusief boeren

Hoe creëer je een landschap dat zowel voor biodiversiteit als voor de landbouw een meerwaarde heeft? Dat is het vraagstuk waar ze in het Buijtenland van Rhoon het hoofd over breken. Wat ze er eigenlijk proberen, is meer teruggaan naar de akkerbouw van vroeger. Want tachtig-negentig procent van wat wij in Nederland natuur noemen, is eigenlijk oud biodivers cultuurlandschap.

Voor de Tweede Wereldoorlog was het Nederlandse landschap super divers. Van dat diverse landschap is nu niet veel meer over. De landbouwpercelen zijn veel groter geworden en zo’n 90% van al het akkerbouwareaal in Nederland bestaat uit vijf gewassen: aardappels, bieten, wintertarwe, zomergerst en uien. 

Daarom is de coöperatie Buijtenland van Rhoon tot leven gekomen. Nergens in Nederland vindt op zo’n grote schaal natuurinclusief boeren plaats als hier. Op dit stuk van 600 hectare wordt proefondervindelijk uitgezocht welke gewassen iets opleveren voor boer én natuur. Ze kijken hier wat de effecten zijn van wel of geen pesticides gebruiken op de hoeveelheid plaagdieren en gewasopbrengst, wat de impact is van natuurvriendelijke oevers en ga zo maar door.

Geld voor deze trials (en errors) komt grotendeels van de provincie. Dit gebied is in 2006 aangewezen als compensatienatuur voor de Tweede Maasvlakte. Het zou ontwikkeld worden tot een moerasgebied. Boer en bewoner kwam in opstand en wilden zelf plannen maken.

Op dat moment kwam ook het Louis Bolk Instituut erbij. Het eerste voorstel voor een plan leek te veel een boerenplan, vonden natuurpartijen. Er moest een plan komen waar iedereen tevreden over was. Dat kwam in 2017 en daar zetten natuurpartijen, landbouwpartijen en recreatiepartijen allen hun handtekening onder. Gebiedscoöperatie Buijtenland van Rhoon werd opgericht. 

Het gebied is eigenlijk een groot agrarisch experiment. Er worden allerlei ongewone gewassen geteeld, zoals huttentut en vlas, er wordt gekeken naar innovatieve methodes voor plaagbestrijding en niet onbelangrijk: hoe dit alles gecombineerd kan worden met een verdienmodel voor de boer. Die ruimte om te experimenteren is mogelijk door het geld dat uit de provincie komt. Als gewassen mislukken doordat er geen insecticiden gebruikt worden, kan de boer toch een vergoeding krijgen.

De provincie steunt de omvorming van het gebied nog tot 2030, daarna zullen de boeren zelf verder moeten. Tot die tijd is het dus trial en error om tot een goede bedrijfsvoering te komen. En de experimenten zijn natuurlijk niet alleen interessant voor de boeren van het Buijtenland van Rhoon. Zo is Udo Prins van het Louis Bloke Instituut door heel het land actief. Zo kijk hij welke lessen die hier geleerd worden, toegepast kunnen worden om de rest van ons landbouwland natuurinclusiever te maken. 

Kijk zondag 22 juni 2025 om 19.25 uur op NPO2 naar de uitzending over het Buijtenland van Rhoon.