Checklist voor omstanders: wat kun jij doen als online besteld drugs- of medicijngebruik misgaat?

Steeds meer mensen gebruiken medicijnen zonder recept. Vaak besteld via social media of vage webshops. Soms uit gemak, soms omdat ze het niet meer op recept krijgen, en soms gewoon ‘omdat het werkt’. Maar weet je eigenlijk wat erin zit? En nog belangrijker: herken jij in je omgeving wanneer dit gebruik gevaarlijk wordt?

Wat begint met een onschuldig slaapmiddel of kalmerend pilletje kan ongemerkt omslaan in verslaving of gevaarlijke situaties. Daarom is het belangrijk om alert te zijn. Niet alleen voor jezelf, maar juist ook voor de mensen om je heen.

Check welke signalen serieus zijn, en wat je kunt doen als je vermoedt dat iemand in je omgeving zich in gevaar brengt met online medicatiegebruik.

Het gebruik van drugs of medicijnen kan onverwacht leiden tot ernstige lichamelijke of psychische klachten. Denk je zulke signalen bij iemand te herkennen? Dan is het belangrijk om snel en zorgvuldig te handelen.

Blijf met elkaar in gesprek. Gevoelens van schaamte, schuld of verwarring zijn normaal, maar open praten over wat er is gebeurd kan herhaling of escalatie helpen voorkomen.

Vind je het lastig om het gesprek hierover te starten? Jellinek geeft in gesprekstips voor naasten informatie over hoe je over het gebruik in gesprek kunt gaan en wat je kunt doen om jouw naasten te helpen.

Verwijs je omgeving naar erkende instanties waar ze veilig advies of behandeling kunnen krijgen:

• Huisarts of medisch specialist – voor betrouwbare informatie, receptmedicatie en medische controle

• GGD – voor advies, testlocaties en medische begeleiding bij drugs- en medicijngebruik

• Jellinek – voor uitgebreide informatie, behandeling, drugstests en gesprekken voor naasten

Je kunt ook wijzen op de Drugs Check-up (van het Trimbos): een anonieme online vragenlijst waarmee iemand inzicht krijgt in het eigen gebruik en advies op maat ontvangt. Dit kan een laagdrempelige eerste stap zijn voor wie (nog) geen hulp wil zoeken.

Paniek helpt niemand. Blijf rustig, blijf bij de persoon en schakel hulp in als dat nodig is. Laat iemand nooit alleen, zeker niet als diegene suf, verward of buiten bewustzijn raakt.

Let op deze signalen die kunnen wijzen op (verkeerd) drugs- of medicijngebruik:

• Wankel of verward gedrag
• Ongewone hartslag (te snel of onregelmatig)
• Moeite met ademhalen
• Bleke of blauwige huid
• Overmatig zweten, hallucinaties of paniek
• Bewusteloosheid of niet aanspreekbaar zijn

Wanneer je vermoedt dat de situatie ernstig is, bel dan altijd 112. Liever een keer te veel dan te laat. Geef zo rustig en volledig mogelijk door wat je weet:

• Wat is er ingenomen (als dat bekend is)?
• Hoeveel en wanneer is medicatie of drugs ingenomen?
• Welke symptomen zie je?

Note: je hoeft niet precies te weten wat er is gebruikt om 112 te bellen.

Als je weet of vermoedt dat het om online gekochte drugs of medicijnen gaat, probeer dan:

• De verpakking te bewaren
• Eventuele restanten veilig te stellen
• Een foto te maken van het product of het online profiel

Deze informatie kan waardevol zijn voor hulpverleners en levensreddend zijn.

Tenzij een arts of 112-operator dit nadrukkelijk adviseert, laat je iemand nooit zelf braken of water drinken bij bewusteloosheid. Dit kan juist gevaarlijk zijn.

Neem contact op met Jellinek of bel anoniem met Drugs Infolijn van het Trimbos-instituut via 0900-1995 (werkdagen 9.00–17.00 uur).

Je staat er niet alleen voor. Door goed te signaleren en het gesprek aan te gaan, kun jij het verschil maken.