Energiearmoede: wat kan je ertegen doen?

Een grote groep Nederlanders heeft maandelijks moeite om de energierekening te betalen. Soms betekent dat zelfs dat hun verwarming niet meer aan kan. Wat is energiearmoede? En hoe kan je energie besparen?

Eva Bollen raakt op haar achttiende arbeidsongeschikt; sindsdien zit ze in de bijstand. Nu de gasprijzen zo enorm gestegen zijn, wordt het voor haar steeds lastiger om maandelijks rond te komen. En ze is niet de enige. ‘Ik vind het heel naar om hulp te vragen, zeker als het om armoede gaat. Maar er zijn ook mensen die dat helemaal niet durven te vragen. Het veroorzaakt heel veel stress en schaamte’, vertelt ze in 2021 bij Khalid & Sophie.

Huishoudens die kampen met energiearmoede hebben een laag inkomen in combinatie met hoge kosten voor gas en elektriciteit. Dat betekent dat een woning slecht te verwarmen is, door bijvoorbeeld slechte isolatie of omdat er geen mogelijkheden zijn om energie op te wekken.

Bollen woont in de Vogelbuurt in Amsterdam, in een huurwoning met energielabel E. ‘Dit zijn dubbele ramen uit 1985 die amper nog een functie hebben’, wijst ze aan. ‘In de avond zit ik hier met beenwarmers om een beetje warm te blijven.’ Geld om de verwarming aan te zetten heeft Bollen namelijk niet. In verband met de hoge gasprijzen kan ze haar energierekening niet meer betalen, wat betekent dat haar thermostaat nu op zestien graden staat. ‘Dat geeft een armoedig gevoel.’

In 2023 kampen zo’n 400 duizend huishoudens met energiearmoede, dat is 4,8 procent van alle huishoudens in Nederland. Dat zijn er 70 duizend meer dan in 2022. Ondanks deze stijging was het aandeel huishoudens met energiearmoede lager dan in de jaren ervoor.

Zij kunnen, net als Bollen, de verwarming niet op een aangename temperatuur zetten omdat de rekening dan onbetaalbaar wordt. Zo ook in Amsterdam-Noord, waar het aandeel mensen met energiearmoede bovengemiddeld hoog is. Opvallend is dat het grootste deel van deze mensen in huurwoningen van corporaties woont. In slecht geïsoleerde huizen. Maar liefst 75 procent van de energiearme huishoudens woont in een corporatiewoning, blijkt uit recent onderzoek van TNO.

Noodfonds Energie helpt dit jaar huishoudens met een laag (midden)inkomen die lijden onder een hoge energierekening. Het noodfonds betaalt een deel van de energierekening gedurende zes maanden, vanaf het moment dat je het aanvraagt. De grootte van het deel dat het noodfonds betaalt hangt af van je energierekening, inkomen per maand en woonsituatie. 

‘Een doekje voor het bloeden’, noemt Bollen het. De tegemoetkoming is begrijpelijk, maar niet de juiste oplossing, volgens Peter Mulder van TNO. ‘De oplossing ligt niet in het sleutelen aan de energierekening, maar in verduurzaming van de woningvoorraad.’ Huizen moeten beter geïsoleerd worden. Maar of woningcorporaties dat zullen doen? Zeno Winkels, directeur van de Woonbond, denkt van niet. ‘Het is hetzelfde als met een oude auto: als je weet dat je hem gaat verkopen doe je er geen nieuwe banden meer onder en laat je de oliewissel ook maar zitten. Zo gaan woningcorporaties ook met hun vastgoed om als ze weten dat ze het gaan renoveren of slopen. Dan investeren ze een tijdje niet in hun woning. Maar de huurder blijft wel achter in een woning met een heel slecht energielabel.’

Soms krijgen bewoners hulp van een zogenaamde energiecoach van de gemeente, om te helpen met energiebesparing. ‘Dan krijg je wat radiatorfolie, tochtstrips en een zandlopertje zodat je nog korter gaat douchen’, aldus Bollen. ‘Een energiecoach suggereert dat het probleem bij de bewoner ligt, terwijl die corporaties gewoon aan de slag moeten.’ Mocht je toch zelf aan energiebesparing willen doen, zijn hier enkele tips van een energiecoach:

• Breng radiatorfolie aan
• Plaats tochtstrips op deuren en kozijnen
• Gebruik ledlampen
• Zet de verwarming één of twee graden lager
• Plaats radiatorventilatoren om gas te besparen
• Verwarm alleen de ruimte waar je bent
• Ben je niet thuis? Zet de verwarming uit als je de deur uitgaat
• Houd de ramen en deuren zoveel mogelijk dicht