Groningers boven gas: hoe kan het vertrouwen worden hersteld?

'Ongekend systeemfalen' en 'ereschuld aan de Groningers', zo omschrijft de parlementaire enquêtecommissie wat duizenden Groningers is overkomen als gevolg van de gasboringen in de provincie.

‘Mensen voelen zich eindelijk erkend. Maar in rapporten kun je niet wonen’, aldus commissaris van de Koning René Paas in Buitenhof. Ook hij voelt zich aangesproken door de bevindingen van de parlementaire enquêtecommissie: ‘Een van de conclusies van het rapport was dat bestuurders niet bij machte zijn geweest om dit te keren. Dat gaat ook over mij.' Maar, zo voegt hij eraan toe: ‘Je kunt nooit assertief genoeg zijn. En: provincie en regiobestuurders kunnen niet eigenhandig de koers van de Staat wijzigen.’

'Voor veel mensen in Groningen is het wel tijd om echt concreet te krijgen wat er gaat gebeuren en hoe snel en wanneer', vertelt Dagblad van het Noorden journalist Lyanne Levy bij Khalid & Sophie. 'Iedereen in Groningen noemt het al heel lang een "wingewest" en zo is het nu ook eindelijk in het rapport genoemd door de parlementaire enquêtecommissie. Het is natuurlijk zo dat er ontzettend veel geld is verdiend en dat geld is bijna niet naar Groningen gegaan - daar zijn allemaal mooie projecten in de rest van het land mee gemaakt, met het geld uit Groningen. Er is echt veel te weinig van dat geld in Groningen terechtgekomen en het wordt wel tijd om een keer wat aan genoegdoening te doen.'

Eerder schuift voormalig verantwoordelijk minister Henk Kamp aan bij het programma. Hij betreurt de ontstane vertrouwensbreuk. ‘Groningers hebben zich afgezet van de NAM en de Rijksoverheid.’ Ze zijn het vertrouwen in een goede afloop verloren en zijn boos. Want net als voor de slachtoffers van het toeslagenschandaal blijkt hun overheid geen mede- maar een tegenstander. Ook Kamp zegt dat gevoel inmiddels te begrijpen: ‘Die boosheid en onrust waren niet alleen verklaarbaar maar ook heel logisch. Mensen hebben alle recht om zo te zijn. Alleen heeft de optelsom van het wantrouwen, de boosheid en het niet samenwerken van overheden het realiseren van oplossingen bemoeilijkt.’ Et voilà: de trap na.

De boosheid en het wantrouwen waar Kamp het over heeft komen ergens vandaan, weet Zembla-researcher Suzan Borst, die in 2014 met Cees Overgaauw de uitzending Aardbeving in Loppersum maakte. Namelijk: ‘Het jarenlang negeren van dit probleem. Het is echt ongelofelijk hoe weinig aandacht deze problematiek heeft gekregen. Dit is boosheid en frustratie die de overheid zelf heeft veroorzaakt. Dat kun je dus niet weer teruggeven aan de Groningers.’