Kunnen dieren ook polyamoreus zijn?

Polyamorie en open relaties: het wordt steeds populairder lijkt het. Maar hoe zit dat eigenlijk met dieren? Zijn zij altijd monogaam of kunnen zij ook meerdere partners hebben?

Het korte antwoord: ja. 'Er zijn polyamoreuze dieren', weet stadsecoloog Roy Veldhuizen. Maar: 'Er zijn ook monogame dieren.' Het zijn dus net mensen.

Een groot deel van de dieren heeft helemaal geen relatie. Ruim tachtig procent van de dieren leeft op zichzelf, individueel. 'Die singles paren wel', legt Alledaagse Vragen-maker Nanoah uit, 'maar na het paren wordt er vaak gewoon afscheid genomen.'

De twintig procent die wél relaties aangaat zijn bijvoorbeeld vogels. 'Zij paren vaak voor het leven. Zij blijven samen. Als je samen blijft is de kans gewoon niet zo groot dat je bij je buurman of buurvrouw op bezoek gaat. Net als wij: als wij elke dag samen thuis werken dan kan de partner ook niet zo veel buiten de deur. Het is geen controlesysteem, maar er zijn wel een heleboel vogels te noemen die monogaam zijn.'

Sommige dieren die samenleven doen dat in een groep, zoals apen. 'Daar zijn paringen met anderen dan weer wel heel normaal', aldus Veldhuizen. 'In de apenwereld noemen we dat sneaky-paringen; dan leeft een dame in een groep met heel veel mannetjes en vrouwtjes. Die gaat weleens achter een rots van bil met iemand waarmee het niet had gemoeten.' Bonobo apen leven onder het motto: make love, not war, gelooft Veldhuizen: 'Zodra er een ruzie is dan beslechten zij die met seks. Dat doen ze om de ander een beetje te bedaren en het goed te maken. Dat kan ook met meerdere individuen. Ze zijn weleens in een cirkeltje waargenomen waarbij ze allemaal met elkaar orale seks aan het hebben waren.'

Bij de Afrikaanse pinguïns is het heel gewoon dat meer dan twee dieren voor de jongen zorgen. 'Die voeden soms wel met z'n vieren een jong op', vertelt Nanoah. De samenstelling van het meerouderschap kan veel verschillende vormen aannemen: 'Dat kunnen twee vrouwtjes met een mannetje zijn of twee mannetjes met een vrouwtje, et cetera', aldus Veldhuizen.

Ook hier is het antwoord: ja. 'Bij vrijwel alle dieren die worden onderzocht wordt homoseksueel gedrag of een diversiteit qua seksuele geaardheid aangetoond', weet Veldhuizen. Wat nooit wordt aangetoond? 'Agressie tegen dat gedrag. Dat doet echt alleen de mens.'

En ja, ook dat kan. Van clownvissen (je weet wel, die uit Finding Nemo) is bekend dat zodra de laatste vis van een bepaald geslacht verdwijnt – meestal is dat het vrouwtje – dat dan het grootste mannetje verandert in een vrouwtje. 'Die wordt dan vrouw. Zijn penis verschrompelt dan – die wordt ook nooit meer bruikbaar. In plaats van spermacellen gaat ze eicellen produceren.'