Brankele Frank openhartig over burn-out: 'Ik lag uren wakker van de stress'

Brankele Frank leerde door een burn-out haar kwetsbaarheid onder ogen te zien. Hoe kijkt ze terug op die periode en wat leerde ze over de werking van de hersenen?

Neurobioloog en schrijver Brankele Frank maakte in 2015 een zware burn-out mee. Het gebrek aan kennis over de ziekte bracht haar ertoe het boek Over de kop te schrijven, waarin ze onderzoekt hoe lichaam, geest en maatschappelijke druk elkaar beïnvloeden. Tijdens het schrijven volgde opnieuw een terugval, die haar inzichten verder verdiepte.

Inmiddels deelt ze haar kennis via columns, podcasts en lezingen en maakt ze zich sterk voor mentaal welzijn. In De Geknipte Gast vertelt ze in gesprek met Özcan Akyol openhartig over de prijs van prestatiedrang en het terugvinden van jezelf.

Brankele: ‘Wat ik wel weet is dat ik heel lang mijn eigen kwetsbaarheid heb afgeschermd. Omdat je kwetsbaar voelen niet fijn is. Dus dat ben ik uit de weg gegaan. Mijn hoofd was een soort toevluchtsoord. Emoties, onhandige dingen, daar moet je gewoon overheen kunnen walsen. Bovendien is je hoofd hetgeen dat ergens een oplossing voor moet bedenken en die emoties zitten maar in de weg. Maar waar ik dus door al die jaren ziek zijn en therapie achter ben gekomen, is dat juist het onderdrukken van die emoties je heel veel stress geeft. Stress die vervolgens – als het chronisch wordt – je hersenen letterlijk kan veranderen, waardoor je ziek kan worden.'

‘Ik werkte als strategieconsultant en maakte best wel lange dagen. De werkdruk was hoog. Tegelijkertijd trainde ik voor een triatlon; dat leek me een leuke uitdaging. Dus ik eiste veel van mezelf: cognitief en fysiek. Dan werkte ik tot tien uur ’s avonds en ging daarna nog een uur rennen. Dan ging ik daarna proberen te slapen, wat natuurlijk niet lukte, dus lag ik tot drie, half vier wakker. En om half acht moest ik weer op kantoor zijn. Dat ging overduidelijk de verkeerde kant op.’

‘Je concentratievermogen neemt af, sowieso natuurlijk met slapeloosheid. Dat is voor niemand goed. In combinatie met heel veel stress werkt dat alleen maar harder. Dus je geheugen gaat achteruit, je concentratievermogen gaat achteruit. Ik werd prikkelbaarder, had een kort lontje en was snappier naar collega’s. Ik herinner me dat iemand iets onschuldigs zei en ik daar totaal niet mee kon omgaan. Ik heb twee uur lang zitten huilen, terwijl ik normaal iets ad rems had teruggezegd. Maar daar was ik niet meer toe in staat.'

‘Ik dacht steeds: dit gaat wel over als ik een paar dagen slaap. Die dagen kwamen er toen ik ziek werd. Daarna ging ik weer naar kantoor en die ochtend had ik een heel vreemde gewaarwording. Ik hoorde collega’s tegen me spreken – en ik wist ook dat ze mijn taal spraken en dat ik ze zou moeten kunnen verstaan – maar op een of andere manier begreep ik de woorden niet meer. Het voelde alsof ze door mijn hoofd heen zoefden. Tegelijkertijd werd ik intens moe, duizelig, misselijk.

Ik dacht nog dat ik misschien ziek was en een of andere rare infectieziekte had opgelopen. Ik ging even naar de wc, legde mijn hoofd op de tegels om af te koelen. Maar het werd alleen maar erger en ik kreeg heel erge hoofdpijn. Ik heb me ziek gemeld en ben naar huis gegaan. Een paar dagen later ging ik weer naar kantoor. Pas later zei de bedrijfspsycholoog: "Dit gaat totaal niet goed. Je rent regelrecht een ravijn in."’

‘Slapen lukte nauwelijks. Ik lag heel lang in bed zonder te slapen. Mijn hart ging tekeer van de stresshormonen, dus lag ik uren wakker. Tegen de ochtend dommelde ik in en werd ik pas rond elf uur wakker. Dan probeerde ik me aan te kleden; dat was al ingewikkeld. En mijn haar wassen betekende dat ik aan alles moest denken: shampoo, conditioner, handdoek, borstel. Het klinkt suf, maar elk stapje en iedere handeling kostte energie. Je eigen identiteit glipt door je vingers, want je kan niks meer. Wat betekent het nog om mens te zijn als je geen gesprek kan volhouden, je dingen vergeet, je er niet kan zijn voor anderen. Dat maakt het zwaar om jezelf nog mens genoeg en waardig genoeg te vinden. Dat was wel echt een zoektocht.’