Bevrijdingsdag op 5 mei: ben je vrij of moet je werken?

Bevrijdingsdag is in Nederland een nationale feestdag die ieder jaar op 5 mei wordt gevierd. Maar waar het op andere feestdagen een stuk gebruikelijker is, geldt voor Bevrijdingsdag dat niet iedere werknemer die dag per definitie vrij is. Hoe zit het precies met Bevrijdingsdag? Wanneer ben je vrij en wanneer niet?

Maar eerst een korte geschiedenis. Op Bevrijdingsdag wordt gevierd dat Nederland in 1945 bevrijd werd van de Duitse bezetter. De Duitsers capituleerden op 4 mei; een dag later – op 5 mei dus – werd de uitwerking van de capitulatie besproken in Wageningen (meer specifiek in Hotel De Wereld aan wat inmiddels het 5 Mei Plein heet, een hotel dat overigens nog steeds in gebruik is).

In het jaar 1945 werd Bevrijdingsdag voor de eerste keer gevierd, en wel op 31 augustus. Indertijd werd op 31 augustus nog Koninginnedag gevierd, omdat 31 augustus de geboortedag is van toenmalig koningin Wilhelmina. Zij wilde echter niet dat Bevrijdingsdag samenviel met Koninginnedag en daarom werd 5 mei – de dag waarop de capitulatiebesprekingen plaatsvonden – bedacht als alternatief.

In 1946 besloot de regering dat Bevrijdingsdag voortaan op 5 mei moest plaatsvinden. Uitgezonderd waren dagen waarom deze datum op een zondag viel, en wel vanwege het feit dat uitbundig feest vieren niet samenging met het respecteren van de zondagsrust. Deze uitzondering werd in het jaar 1968 geschrapt, waardoor Bevrijdingsdag voortaan óók op 5 mei gevierd zou worden als deze dag op een zondag viel.

Vanaf het jaar 1958 werd Bevrijdingsdag slechts eens in de vijf jaar gevierd: het creëren van een nationale traditie is om verschillende redenen gewoon niet van de grond gekomen. En het duurde vervolgens tot 1990 tot Bevrijdingsdag werd uitgeroepen tot nationale feestdag met een jaarlijkse herdenking en viering.

Lees meer over de geschiedenis van Bevrijdingsdag op de website van het Nationaal Comité 4 en 5 mei.

In principe is het met nationale feestdagen zo dat mensen niet automatisch recht hebben op een vrije dag. Wettelijk is dat namelijk niet geregeld. En in sommige sectoren kan het werk simpelweg niet worden neergelegd, dus wordt er óók op feestdagen doorgewerkt.

De reden dat veel mensen tóch vrij zijn op bepaalde feestdagen, is omdat dat zo is afgesproken in de cao. Dat de meeste bedrijven de deuren sluiten met Kerst, Pasen en op nieuwjaarsdag wordt door velen beschouwd als een verworven recht, maar dat geldt minder voor een dag als Bevrijdingsdag of Goede Vrijdag.

Over Bevrijdingsdag gaan al geruime tijd stemmen op om er standaard een betaalde vrije dag van te maken, maar zover is het nog niet. Als je wil weten of je vrij bent op Bevrijdingsdag, kun je het beste even jouw cao raadplegen om te zien wat de afspraken zijn.

Er zijn cao's waarin is vastgelegd dat Bevrijdingsdag jaarlijks een vrije dag is. In veel andere cao's is echter afgesproken dat Bevrijdingsdag alleen een vrije dag is in zogenaamde lustrumjaren. Eens in de vijf jaar ben je dan vrij.

2025 is een lustrumjaar en valt dit jaar op een maandag, dus mensen die alléén in lustrumjaren vrij zijn op Bevrijdingsdag hebben dit jaar geluk.

Daarna wordt het echter een flinke tijd wachten. In 2030 valt Bevrijdingsdag namelijk op een zondag, in 2035 valt Bevrijdingsdag op zaterdag en in 2040 valt Bevrijdingsdag wederom op een zaterdag. Inderdaad, dagen in het weekend waarop verreweg de meeste mensen tóch al vrij zijn.

Pas in 2045 valt Bevrijdingsdag weer op een weekdag en hebben mensen die alleen in lustrumjaren vrij zijn een extra vrije dag.

Er zijn ontzettend veel verschillende cao's en de afspraken zijn per cao verschillend. Je weet zelf waarschijnlijk wel onder welke cao je valt en dat is een mooi beginpunt, want dan weet je waar je moet zoeken.

Vakbond FNV heeft per branche de verschillende cao-afspraken op een rijtje gezet. Je kunt in de categorieën Bouwen en Wonen, Diensten, Handel, Metaal, Overheid en Vervoer zoeken naar jouw specifieke cao.

Per branche is een scheiding gemaakt van cao's die Bevrijdingsdag als een jaarlijkse vrije dag beschouwen en cao's die van Bevrijdingsdag alleen in lustrumjaren een vrije dag maken. Het is een leidraad en biedt geen 100% zekerheid: het beste kun je het in geval van twijfel gewoon even navragen op je werk.

Bron: AD, FNV, Nationaal Comité 4 en 5 mei