Meer vergiftigingen bij mensen die op eigen houtje afslankmedicatie gebruiken

Meer mensen kregen het afgelopen jaar vergiftigingsverschijnselen doordat ze op eigen houtje waren gestart met afslankmedicatie. De meeste vergiftigingen traden op door semaglutide, dat onder de merknamen Ozempic, Rybelsus en Wegovy alleen op doktersrecept verkrijgbaar is.

Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) heeft cijfers voor 2024 gepresenteerd en ziet een forse toename van het aantal vergiftigingen door afslankmedicatie. In 2023 kwamen 41 meldingen binnen, terwijl dat aantal in 2024 steeg naar 75 meldingen.

De gezondheidsklachten traden op na gebruik van GLP-1 agonisten. Dat zijn geneesmiddelen die de werking van het hormoon GLP-1 nabootsen. Dit hormoon, dat van nature in het lichaam voorkomt, speelt een rol bij de regulering van de bloedsuikerspiegel en de eetlust. Ze worden gebruikt bij de behandeling van diabetes type 2 en kunnen ook helpen bij gewichtsverlies.

Bij 29 meldingen ging het om oneigenlijk gebruik. “Dat zijn dus mensen die het medicijn niet door een arts voorgeschreven hadden gekregen”, zegt hoogleraar Dylan de Lange, intensivist-toxicoloog en hoofd van het NVIC.

De mensen kochten het middel bijvoorbeeld via een illegale (online) apotheek of via-via. “Op zo’n manier aan medicijnen komen is altijd risicovol. Je weet niet precies wat je krijgt, of het wel veilig is, wat de dosering is en of de medicatie wel geschikt is voor jou.” Mensen met een vergiftiging door een GLP-1 agonist hadden met name last van buikpijn, misselijkheid en braken.

De genoemde getallen lijken nog laag te zijn, maar volgens intensivist-toxicoloog De Lange gaat het om het topje van de ijsberg: zorgverleners zijn namelijk niet verplicht om een vergiftiging te melden als zij er eentje vermoeden. Veel gevallen van vergiftiging bereiken dus het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum niet.

Kaderhuisarts Floris Hirsch ontvangt in zijn praktijk in De Bilt geregeld patiënten die vragen om een afslankmedicijn. “En soms zijn dat mensen die het middel al op eigen houtje zijn gaan gebruiken, met alle risico’s van dien. Als huisarts sta ik dan voor een lastig dilemma: schrijf ik het dan toch maar zelf voor zodat mijn patiënt in elk geval het echte en juiste middel krijgen, of kijken we eerst naar andere manieren om af te vallen? Daar is niet een pasklaar antwoord op.”

Thuisgebruikers die op eigen houtje een afslankmedicijn kopen willen zo graag afvallen, dat ze sneller gewicht verliezen dan gezond en verantwoord is.

Huisarts Hirsch wijst op de risico’s van het zelf online bestellen van afslankmedicatie: “Overdosering van de echte afslankmedicatie is op den duur gevaarlijk: langdurig braken kan tot uitdroging en vitaminetekorten leiden.” Een te groot verlies aan spierweefsel kan ook optreden. “Zeker voor mensen die al een kwetsbare gezondheid hebben kunnen de gevolgen levensgevaarlijk zijn”, verklaart de huisarts.

Soms schaffen mensen zelf iets anders aan dan ze denken: “Insuline lijkt in een spuit precies op deze afslankmedicatie, maar is levensgevaarlijk wanneer het verkeerd wordt gebruikt”, waarschuwt Hirsch. Bron: ANP, NVIC

Medicijnen online kopen, dat lijkt makkelijk, goedkoop en anoniem – maar het is niet zonder gevaar.