Tandfloss, ragers of mondwater: wat is het beste product om je gebit te reinigen?

Wil je een schoon gebit? Met tanden poetsen (tweemaal daags!) kom je een eind, maar ben je vaak er nog niet helemaal. Ragertjes, flosdraad, mondwater… De winkels liggen vol producten waarmee je nog meer aan de slag kunt. Welke zijn het meest geschikt voor het verwijderen van tandplak? En poetst een elektrische tandenborstel écht beter dan een ‘ouderwetse’ handtandenborstel?

Dagmar Else Slot is mondhygiënist en als hoogleraar Preventie in de mondzorg verbonden aan het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA). Aan de hand van vijf stellingen legt zij uit welke mondverzorgingsproducten het meest geschikt zijn voor dagelijks gebruik.

Veel mensen gebruiken tegenwoordig ragers om de ruimtes tussen tanden en kiezen goed schoon te maken. Ragertjes worden daarom ook wel ‘interdentale borsteltjes’ genoemd.

Kenmerk van deze ragers: ze hebben een gedraaide metalen kern met daarin (nylon) haartjes die samen een borsteltje vormen. Ouderen onder ons herkennen ze als een soort “pijpenrager.”

“Ja, deze stelling klopt”, bevestigt Dagmar Else Slot. Waarom is ‘ragen’ een betere reinigingsmethode dan flossen?  “We weten uit onderzoek dat ragers effectiever zijn dan andere hulpmiddelen voor tussen tanden en kiezen. Ze verwijderen de tandplak, verminderen een ontsteking van het tandvlees en dragen er daarom aan bij dat tandvlees weer gezonder en steviger wordt.”

Ga je ragers voor het eerst gebruiken? Dan horen daar instructies van een mondhygiënist of tandarts bij, benadrukt de hoogleraar preventie in de mondzorg. “Hoe je correct een ragertje hanteert tussen tanden en kiezen, heeft uitleg nodig, voor optimaal effect.”

Ragers heb je in diverse formaten, vaak aangeduid met een kleurcode of een diameter in millimeters. “Het is belangrijk om te weten welke maat van de rager aansluit bij het plekje in de mond waar jij het gebruikt.” Sommige mondhygiënisten en tandartsen maken hiervoor gebruik van de ragerkaart: een plattegrond van de mond. “Daarop kun je aflezen welk maat rager jijzelf wáár precies moet gebruiken.”

Ga je zonder enige instructies aan de slag met een rager? Dan kan dat – onbedoeld uiteraard - problemen veroorzaken, zegt Slot. “Gebruik je een te dik exemplaar dan kun je schade aanrichten, gebruik je een te dunne dan is er veel minder effect, het luistert enorm nauw.”

Is het juist dat poetsen met een elektrische tandenborstel een schoner resultaat geeft dan poetsen met een ouderwetste handtandenborstel? Hoogleraar Slot denkt daar genuanceerd over: “Met een elektrische tandenborstel kun je het gebit goed schoonhouden en een tandvleesontsteking, of de kans erop, reduceren. Maar dat kan óók met de handtandenborstel.”

In de praktijk is een elektrische borstel een heel goede hulp, vaak beter dan een reguliere tandenborstel. “Geef je mensen een elektrische tandenborstel of handtandenborstel, dan zie je dat ze met de elektrische sneller tot een goed resultaat komen. Daarom adviseren wij het gebruik van de elektrische tandenborstel. Dat wil niet zeggen dat een handtandenborstel niet goed is. Je kan er hetzelfde niveau mee bereiken, maar het kost veel meer inspanning.”

Kies je voor een elektrische tandenborstel? Zorg er dan voor dat je weet hoe je ‘m het beste gebruikt. “De volgorde is: kopen, instructies, gebruiken”, zegt Slot. “Vraag dus de mondhygiënist of tandarts om poetsadvies, zodat je de borstel optimaal gebruikt.”

Mondwater, ook wel bekend als mondspoeling, is een vloeistof die gebruikt wordt om de mond te reinigen en bacteriën te bestrijden. Hoe denkt Slot over dit product? “Gebruik mondwater alleen op indicatie van de mondhygiënist of tandarts ”, adviseert hoogleraar Slot. “We willen niet iedereen aan het spoelen hebben...”

Stel: je krijgt een tandimplantaat of moet een kleine chirurgische ingreep in de mond ondergaan. Dan kun je bijvoorbeeld een plek in de mond tijdelijk niet poetsen. Dan is het belangrijk om het toch te reinigen. “Kan dat dan niet met de borstel? Dan kun je een spoelmiddel gebruiken. Maar alléén op advies van de tandarts”, geeft Slot aan.

Ze licht toe: “Middelen met chloorhexidine zijn hiervoor geschikt. Maar die zijn nadrukkelijk wél voor kortdurend gebruik: twee tot maximaal vier weken. Chloorhexidine geeft de nodige bijwerkingen, waaronder verkleuringen van het gebit en smaakveranderingen bij langdurig gebruik.”

Wanneer kan een mondspoelmiddel nog meer van pas komen? “Gaat het poetsen en reinigen tussen je tanden niet goed af? Dan kan een mondhygiënist of tandarts je aanraden om naast het poetsen iets extra’s te gebruiken. Een mondspoelmiddel gebruik je dan ter ondersteuning. Dan moet je denken aan een product waaraan essentiële oliën zijn toegevoegd of eentje met cetylpyridinium chloride, kortweg CPC. Deze kun je beide voor langere tijd veilig gebruiken. Maar hier geldt: eerst proberen het poetsen en reinigen tussen de tanden en kiezen zo goed mogelijk onder de knie te krijgen. Gebruik het mondspoelmiddel bij voorkeur alleen op indicatie van je behandelaar.”

Voor iets meer dan een euro koop je in de winkel een tube tandpasta met fluoride. Maar in hetzelfde schap treft je ook tubes aan die meer dan 10 euro kosten. Is een dure tandpasta automatisch beter dan een goedkope? “Als je geen klachten hebt, is het gebruik van een fluoride tandpasta het belangrijkst”, legt Slot uit. “De meeste drogisterijen en supermarkten hebben een voordelig eigen merk of white label-tandpasta die daaraan voldoet. Die zijn prima.”

“Heb je klachten die verholpen kunnen worden met een speciale tandpasta, zoals ontstoken tandvlees of gevoelige tanden? Dan kom je uit bij tandpasta’s die over het algemeen wat duurder zijn van bijvoorbeeld premium merken als Oral-B, Sensodyne of Colgate.”

Wil je weten welke tandpasta voor jou het meest geschikt is? “Vraag je mondhygiënist of tandarts om advies”, raadt Slot aan.

Een hit op sociale media zoals TikTok en Instagram zijn filmpjes waarin mensen hun mond langdurig spoelen met een olie, zoals kokosolie of olijfolie. Oil pulling heet het fenomeen of olie spoelen in het Nederlands. “Dat is een oud gebruik uit de Ayurvedische geneeskunst. Het werkt echt tegen alles”, zegt Slot gekscherend. “Haaruitval, erectieproblemen, hart -en vaatziekten, diabetes… Je zou er ook schone tanden van krijgen.”

Helaas voor iedereen die erover denkt om ook minutenlang te gaan spoelen met een olie: “Wij kunnen hier geen enkel positief effect aan ophangen. Het helpt niet tegen tandplak en je krijgt er ook geen wittere tanden van.”

“We hebben ook wel een heel verknipt beeld gekregen van hoe wit tanden moeten zijn”, vindt Slot. “Kijk naar de Roelvinkjes”, verwijst ze naar de reality soap rond de familie Roelvink. 

“Die hebben hun gebit in Turkije laten doen. Die tanden zijn zo wit als keramische tegels uit het toilet. Totaal niet natuurlijk! Tanden moeten ongeveer zo wit zijn als het wit van je ogen. En met de jaren veranderen je tanden van kleur, dan worden ze wat geler.”

Wil je toch een witter gebit? Dan heeft Slot een paar afraders en een aanrader. ”Klop niet aan bij een bleekkliniek en ga niet langs bij de schoonheidsspecialist of sportschool voor wittere tanden. Heb je bijvoorbeeld een kroon in je mond? Die kan je niet bleken. Een professionele mondzorgverlener weet zoiets en bespreekt dat met een patiënt.”

Ook producten in de winkel die een witter gebit in het vooruitzicht stellen, kun je wat Slot betreft gerust laten liggen. Dat scheelt ook weer in de portemonnee. “Bleeksetjes, bleekpennen, tandenbleekpoeder… gebruik ze vooral niet, is mijn dringende advies. Ga naar de tandarts of mondhygiënist. Die gebruikt voor het bleken producten die niet in de winkel liggen.”

Mocht je zelf wat willen doen: “Onderzoek laat zien dat alle tandpasta met een whitening claim wel iets meer doen dan een gewone tandpasta”, geeft Slot aan. “Maar zo wit als A4-blaadjes voor de printer zullen je tanden er niet door worden.”