Wat is gezonder: Verse groente, diepvriesgroente, uit pot of in blik?

Groente. Je hoeft niet alle verschillende soorten te lusten, maar ze vormen een essentieel onderdeel van een gezond en gevarieerd eetpatroon. Je kunt groente vers kopen, maar je kunt ook kiezen voor diepvriesgroente of juist voor groente in pot of uit blik. Wat is eigenlijk de meest gezonde keuze? Zijn er überhaupt gezondheidsverschillen? En waar moet je verder zoal rekening mee houden? In dit artikel leggen we het uit.

Hoeveel groente heeft een mens eigenlijk nodig? De Gezondheidsraad schrijft voor dat je dagelijks minstens 200 gram groente moet eten. Het Voedingscentrum hanteert iets andere criteria en raadt aan om minstens 250 gram groente per dag te eten.

Dat klinkt als een behoorlijke hoeveelheid. Lukt dat ook in de praktijk? Hoeveel Nederlanders weten zich eigenlijk aan deze voorschriften te houden?

Nou, dat zijn er minder dan je misschien denkt. Alle richtlijnen en voorschriften ten spijt, in de praktijk gaat het soms niet helemaal zoals verwacht of gepland. En dat geldt dus ook voor het naleven van de aanbevolen hoeveelheid groente die je dagelijks zou moeten eten.

Sterker nog, slechts 16 procent van de volwassen Nederlanders eet dagelijks minstens 200 gram groente, zo is ooit becijferd door het RIVM in een overkoepeld onderzoek naar het voedingspatroon van Nederlanders dat onder de naam 'Wat eet Nederland?' is gepubliceerd.

Maar hoeveel groente eten we dan wel? Volwassen Nederlanders eten gemiddeld 143 gram groente per dag, zo werd eveneens becijferd door het RIVM. Omgerekend is dat vrijwel exact één kilo groente per week, of een ruime vijftig kilo per jaar.

Maar eet je die groente nou het beste vers, uit de diepvries, of haal je ze liever uit een pot of uit blik? Daar gaan we het nu over hebben.

Je zou misschien denken dat verse groenten per definitie beter zijn dan groenten die zijn ingevroren of geconserveerd, en dat komt doordat je in je brein onbewust een onderscheid maakt tussen de term 'vers' (en dus 'gezond') en groenten die kennelijk 'niet vers' (en dus 'minder gezond') zijn. Maar klopt dat wel?

Houden we de richtlijnen van het Voedingscentrum aan, dan is het antwoord op deze vraag heel simpel: qua voedingsstoffen zit er eigenlijk geen verschil tussen verse (onbewerkte) groente, diepvriesgroente en groente uit pot of blik.

Het Voedingscentrum zegt immers: "Groente uit blik of pot en diepvriesgroente bevatten evenveel voedingsstoffen als onbewerkte groente."

Toch zijn er een paar kanttekeningen. Allereerst is aan groente uit pot of blik bijvoorbeeld vaak zout en/of suiker toegevoegd, en deze ingrediënten fungeren in de regel als conserveermiddel: de bedoeling van deze manier van verpakken en conserveren is immers om de groente zo lang mogelijk te kunnen bewaren.

Dat maakt deze producten wat minder gezond dan de verse of diepgevroren varianten, zeker als je er een suikervrij en/of natriumarm dieet op nahoudt. Je kunt ze natuurlijk proberen te wassen of af te spoelen, al krijg je ze nooit helemaal zout- en suikervrij.

Je kunt ook groente in blik of uit de pot kopen zonder toegevoegde suikers en/of zout. In dat geval zijn ze qua gezondheid wel vergelijkbaar met verse groente en groente uit de diepvries. Het één is in dat geval dus niet beter of gezonder dan het ander.

Wel kan het zijn dat je de smaak of textuur van deze producten niks vindt. Groenten uit de pot of in blik worden namelijk vaak voorgekookt, en dat is – samen met het feit dat deze groenten vaak voor langere tijd in een vochtoplossing worden bewaard – van invloed op het de smaak- en textuurbeleving van de groenten zoals ze bij jou in de pan en – uiteindelijk – op het bord belanden.

Het zou dan ook goed kunnen dat je de voorkeur geeft aan de verse varianten of de diepvriesvarianten. Dat is in sommige gevallen bovendien afhankelijk van de precieze culinaire toepassing. Waterige, slappe, licht ziltige asperges uit een potje op de grill of barbecue? In theorie kan het, maar met verse exemplaren bereik je ongetwijfeld een beter, smaakvoller resultaat.

Waar je voorkeur naar uitgaat, is verder uiteraard geheel persoonlijk.

Verse groente, groente uit de diepvries, of groente uit blik of pot: qua gezondheid en voedingsstoffen ontloopt het elkaar dus nauwelijks, zolang je zout- en suikervrije producten koopt in het geval van blik- en potgroente. Maar hoe zit het met de versheid?

Het antwoord daarop zal je misschien verbazen: in veel gevallen is diepvriesgroente eigenlijk juist verser dan verse groente. Dat heeft te maken met het moment waarop de groente wordt geoogst.

Verse groenten worden vaak geoogst vóórdat ze echt rijp zijn. Ze moeten in sommige gevallen immers nog worden schoongemaakt en/of verpakt, daarna moeten ze nog worden vervoerd naar de winkels, en bij voorkeur houden ze het ook nog even vol in de schappen zonder al te snel te bederven. Omdat veel groenten worden geoogst voordat ze rijp zijn, krijgen ze bovendien niet de kans om alle voedingsstoffen optimaal te ontwikkelen.

De term 'vers' is in dat opzicht dan ook meer een marketingterm, zo tekende het AD eerder op namens levensmiddelentechnoloog Matthijs Dekker, verbonden aan de Wageningen Universiteit. De term 'vers' is niet aan wet- en regelgeving gebonden, en bij veel verse groenten in de supermarkt weet je eigenlijk dan ook niet precies hoe oud de producten zijn. En idealiter is dat informatie die je wel wilt weten: sommige soorten groente – met name bladgroenten zoals spinazie – verliezen sneller hun voedingswaarde dan andere soorten.

Diepvriesgroenten worden daarentegen geoogst op het moment dat ze klaar zijn voor verwerking: ze worden namelijk vrijwel meteen na het oogsten behandeld en ingevroren. Qua voedingsstoffen hebben diepvriesgroenten dan ook iets meer gelegenheid gehad om voedingsstoffen te ontwikkelen.

Maar bij de verwerking – sommige diepvriesgroenten worden immers geschild of in handige stukjes gesneden – gaan er ook weer voedingsstoffen verloren. Uiteindelijk is ook hier de conclusie dat beide varianten elkaar qua gezondheidsvoordelen nauwelijks ontlopen.

We zeiden het net al, maar 'verse' groenten zijn niet altijd zo vers als je misschien denkt. En omdat we in een geglobaliseerde economie leven waarin we gewend zijn dat producten gedurende het hele jaar beschikbaar zijn, importeren we allerlei groenten uit verschillende windstreken van de wereld op het moment dat deze groenten bij ons niet in het seizoen zijn, of als ze überhaupt niet lokaal geteeld worden.

Zo kan het rustig gebeuren dat er hartje winter asperges uit Chili of Peru in onze supermarktschappen liggen. En wat te denken van sperzieboontjes uit Kenia? Deze groenten zijn dan weliswaar 'vers', maar kunnen best al wat langer geleden zijn geoogst in het land van herkomst. En zo kan het tóch gebeuren dat ze al wat van hun voedingswaarde hebben verloren voordat ze bij ons te koop zijn, vers of niet.

Daarnaast kun je ook de ecologische voetafdruk meenemen in je overwegingen. Als dit voor jou belangrijk is – en ook dit is een persoonlijke keuze – kun je overwegen om alléén de diepvriesvarianten of de ingeblikte varianten van bepaalde groenten te eten op het moment dat ze in Nederland niet in het seizoen zijn. Ook kun je in je eetpatroon wat meer rekening proberen te houden met seizoenen: dat alle verse producten 365 dagen per jaar beschikbaar moeten zijn, is immers ook maar een relatief recente luxe.

En tot slot is een voorraadje geconserveerde groenten of diepvriesgroente aanleggen ook niet zo'n slecht idee, al helemaal niet als je een grote diepvries hebt waar je veel diepvriesgroente in kwijt kunt.

Er is namelijk best kans dat Nederlandse tuinders aankomende winter zúlke hoge gasprijzen moeten betalen om te kunnen blijven produceren dat ze de prijs van producten enorm moeten verhogen. Eerder deze week liet groenten- en peulvruchtenbedrijf HAK – bekend van de conserven – zelfs weten dat ze de productie in januari zes weken in het geheel stil gaan zetten: het is met de huidige gasprijzen simpelweg niet rendabel.

Dan kun je beter uit je eigen voorraad eten of wachten tot bepaalde groenten hier in het seizoen zijn.

Bron: AD / NOS / RIVM / Voedingscentrum