Zijn zelfbruiners een gezond alternatief voor bruin bakken in de zon?

Als je bruin wilt worden, ga je naar buiten om je huid bloot te stellen aan zonlicht. Maar zoals bekend is intensief zonnen niet zonder gevaar vanwege de uv-straling. Is een zelfbruiner een ‘gezond’ alternatief als je toch een mooie bruine teint wilt? En hoe kan het überhaupt dat je een bruin kleurtje krijgt van een product uit een tube of flesje?

We leggen de belangrijkste vragen over zelfbruiners voor aan Jetske Ultee, onderzoeksarts in de cosmetische dermatologie.

Wil je een zomers kleurtje zonder je bloot te stellen aan schadelijke uv-stralen? Dan kun je de gewenste lichaamsdelen insmeren met een zelfbruinmiddel. Je hebt ze in allerlei verschijningsvormen zoals een lotion, spray, mousse en ook in de vorm van doekjes. De namen die worden gebruikt zijn onder andere bronzer, zelfbruinende lotion en tanning foam of spray.

Wat zit er in deze zelfbruiners dat ervoor zorgt dat je een bruine huid krijgt zonder ook maar één streepje zonlicht? Dr. Jetske Ultee, gespecialiseerd in cosmetica en dermatologie, legt het uit.

Het veruit meest gebruikte stofje is dihydroxyaceton, kortweg DHA. “Dat is een suiker die reageert met de eiwitten in dode huidcellen in de bovenste laag van je huid. Tijdens die chemische reactie worden er zogeheten melanoïdines gevormd en die zijn bruin van kleur.”

Grappig weetje: “Dit is hetzelfde proces dat optreedt tijdens het bruin bakken van je ovenschotel of als je brood bruin roostert”, aldus onderzoeksarts Ultee. Dit bruin worden, wordt ook wel de maillardreactie genoemd. Deze is vernoemd naar de Franse arts en chemicus Louis Camille Maillaird.

Als je een zelfbruiner opsmeert, kun je er dan op vertrouwen dat het werkzame stofje DHA geen nare bijwerkingen geeft? “DHA is grondig onderzocht en is gewoon veilig voor het aanbrengen op de huid. Het reageert onmiddellijk als het in contact komt met het buitenste laagje van je huid, daar waar de dode huidcellen zitten en zal niet in de diepere huidlagen komen.”

“Er zijn geen bewijzen die aantonen dat zelfbruiners schadelijk voor je zijn”, geeft Ultee aan. “Over uv-straling van de zon kan ik kort zijn: dat is schadelijk voor je huid. Zelfbruiners zijn dus zeker een gezond alternatief voor zonnen.”

Net als bij alle andere cosmeticaproducten kan iemand allergisch zijn voor DHA, zegt Ultee. “Maar als je een reactie krijgt op een zelfbruiner is de kans groter dat dat komt door het parfum dat is toegevoegd. Parfum staat erom bekend dat het allergische reacties kan uitlokken.”

Volgens onderzoek kan de reactie die in de huid ontstaat na het opdoen van een zelfbruiner zorgen voor een toename van vrije radicalen. “Dat zijn zuurstofverbindingen die voor huidveroudering kunnen zorgen. Maar dat er radicaalvorming optreedt, wil nog niet zeggen dat je huid dan ook daadwerkelijk veroudert”, zegt dr. Ultee. “Hier is nog meer onderzoek naar nodig.”

Een andere studie liet ook een verband met huidveroudering zien door DHA. “In dat onderzoek kwam naar voren dat als je zelfbruiner hebt gebruikt en je je huid daarna ook blootstelt aan de zon, er 180 procent meer radicaalvorming optreedt. Dit onderzoek was wel met 20 procent DHA”, tekent Ultee aan. “Dat is veel meer dan je in consumentenproducten vindt. In een gemiddelde zelfbruiner zit maar tussen de 1 en 5 procent DHA.”

Als je besluit om te gaan smeren met een zelfbruiner met DHA, dan moet je het wel goed aanbrengen. Hoe pak je dan aan?

Het is belangrijk dat je de huid van tevoren exfolieert, geeft Ultee mee als advies. Dat wil zeggen dat je eerst dode huidcellen verwijdert bijvoorbeeld met een scrubcrème. “Doe dit twee à drie dagen ervoor, anders kunnen opgestapelde dode huidcellen ervoor zorgen dat je strepen of vlekken krijgt.”

Ook is het volgens Ultee verstandig om op plekken op je huid waar je géén bruine kleur wilt een vettige crème als vaseline te smeren, zoals onder je voeten of op je ellebogen. “Dat voorkomt dat de kleur zich daar ophoopt.”

“Op de dag zelf is het verstandig dat je huid goed schoon is, dus dat er geen restjes olie, bodylotion of bepaalde zonnefilters nog op je huid zitten die het effect kunnen beïnvloeden. Als je wilt dat de huid egaal de kleur verliest, is het verstandig om je huid goed te blijven hydrateren als je een zelfbruiner gebruikt.”

Als je besluit om een zelfbruiner te gebruiken, hoelang blijf je dan bruin van een middel met DHA? Dat is een kleine week, zo geeft Ultee aan. “Ongeveer vijf tot zeven dagen. Dat is hoelang het duurt voordat de huid zich vernieuwt.”

Het is niet verstandig om tussendoor heel fanatiek te gaan smeren om het bruiningsresultaat op te rekken, waarschuwt Ultee. “DHA kan je huid irriteren bij regelmatig gebruik. Doe het zeker niet elke dag op, want dan ontstaat er ernstige irritatie.”

Om de mogelijk verhoogde kans op huidveroudering te pareren, kun je voor de zekerheid een huidverzorgingsproduct met antioxidanten gebruiken. Die stofjes kunnen de strijd aangaan met de vrije radicalen. “Je zou voor of na het gebruik van je zelfbruiner een crème kunnen smeren met antioxidanten erin zoals vitamine C, E, resveratrol en Q10.”

En ook als je een zelfbruiner gebruikt en de zon ingaat, moet je een zonnebrandmiddel gebruiken ter bescherming, is Ultees laatste tip. “Vergeet niet om je óók in te smeren met zonnebrandcrème! Het kleurtje beschermt maar met een beschermingsfactor van 2 of 3 en dat is verwaarloosbaar.”