Zin of onzin: Werkt antibacteriële zeep beter dan gewone zeep?

Op onze handen bevinden zich gemiddeld 8 miljoen bacteriën per vierkante centimeter. Niet allemaal slecht of schadelijk, maar toch is het verstandig om je handen met regelmaat te wassen. Handen wassen doe je meestal met zeep. Kun je beter antibacteriële handzeep gebruiken, of maakt gewone zeep je handen net zo goed schoon?

Lang niet alle bacteriën zijn schadelijk. Sterker nog, er zijn zelfs veel lichaamseigen bacteriën die goed voor je zijn omdat ze helpen bij het afstoten van vreemde, potentieel schadelijke bacteriën.

Ook al doe je nog zo goed je best, je komt in de loop van de dag regelmatig in aanraking met bacteriën die om diverse redenen minder wenselijk zijn of zelfs ziekmakend zijn. Denk bijvoorbeeld aan toiletbezoek, het aanraken van (huis)dieren of werken in de keuken, zeker als je werkt met (rauwe) vis of vleeswaren. Daarom is het verstandig om je handen met gepaste regelmaat te wassen.

Als je je handen wast met zeep en je je handen vervolgens afspoelt onder de kraan, was je zowel de goede als de slechte bacteriën weg. Dat is allemaal geen probleem, want de goede bacteriën herstellen zichzelf weer.

De kop van zeepmoleculen trekt vocht aan, maar de staart stoot het juist af. De staartjes van de zeepmoleculen willen graag weg van vocht en water. Dat willen ze zó graag dat ze zich hechten aan vet en vuil op je handen en de viezigheid zo als het ware inpakken.

Als je je handen vervolgens afspoelt onder de kraan, hechten de koppen van de zeepmoleculen zich aan het water en zo wordt het 'ingepakte' vuil met het water weggespoeld.

In onderstaande video nemen we de proef op de som. We brengen wat uv-gel aan op de handen en voeren vervolgens een experiment uit. We wassen de handen met water en zeep én we wassen de handen met alleen water.

Bekijk hier de video. Dit artikel loopt verder na onderstaande fragment.

Je ziet onder de uv-lamp duidelijk hoe op de handen die worden gewassen met water en zeep een stuk minder bacteriën overblijven dan op de handen die alléén worden gewassen met water. Het is dus helder: zeep werkt om bacteriën van je handen te krijgen.

Maar hoe zit dat met antibacteriële zeep? Werkt dat nóg beter dan gewone zeep?

Je kunt antibacteriële zeep beschouwen als een aparte subcategorie in de categorie 'zeepproducten', te herkennen aan claims over de antibacteriële werking die op de verpakking vermeld worden. Maar is er ook sprake van een kwalitatief onderscheid, of is het vooral marketing?

Een kijkje naar de samenstelling biedt enig inzicht. Gewone zeep en antibacteriële zeep bevatten voor het grootste deel namelijk dezelfde ingrediënten. Dat doet al vermoeden wat het antwoord is op bovenstaande vraag.

Maar 'vermoeden' is niet hetzelfde als 'weten'. Om te kijken of er enig verschil is wat betreft de resultaten, doen we nóg een proef met uv-gel. We testen blind zes verschillende soorten handzeep, waarvan er drie de claim 'antibacterieel' vermelden op de verpakking.

Uit de test blijkt geen verschil wat betreft de werkzaamheid. Zowel antibacteriële zeep als gewone zeep doen hun werk even goed. In dat opzicht kun je stellen dat óók gewone zeep in zekere zin 'antibacterieel' is, want ook door je handen te wassen met gewone zeep worden immers bacteriën verwijderd. Het maakt qua effectiviteit dus niet uit of je gewone zeep gebruikt of antibacteriële zeep, maar je merkt het wél in de portemonnee: antibacteriële zeep is duurder.

Je kunt ook een blok zeep overwegen. Door de zuurgraad van zo'n blok kunnen er geen bacteriën op groeien. Het lijkt misschien een beetje vies, maar is in feite net zo hygiënisch als vloeibare zeep uit een pompje of flacon. Het is bovendien zuiniger en het scheelt daarnaast plastic verpakkingsmateriaal.

Het is om verschillende redenen verstandig om je handen regelmatig moet wassen. Maar wat óók geldt, is dat je je handen niet te vaak moet wassen. Ook is overmatig gebruik van zeep niet aan te raden. Met sommige zepen was je namelijk ook lichaamseigen vetten van je handen, en daardoor kun je op den duur last krijgen van droge, schilferige handen of zelfs kloven.

Ook is er iets met specifiek antibacteriële handzeep: al in 2016 werd het gebruik ervan namelijk afgeraden door onder meer de Gezondheidsraad. Hoe zit dat? Beide soorten zeep zijn even effectief wat betreft het schoonmaken van de handen, maar in antibacteriële zeep zitten stofjes die bacteriën doden. Dat geldt óók voor de goede bacteriën, die juist als eerste verdedigingslinie fungeren tegen ziekmakende indringers.

Kortom, wie te veel antibacteriële zeep gebruikt, maakt zichzelf op termijn juist vatbaar voor ziekmakende bacteriën omdat je handen minder goed beschermd zijn.

In sommige situaties kan het gebruik van antibacteriële zeep wél zinvol zijn. Daarover stelde de Gezondheidsraad destijds: "Desinfecterende middelen zouden alleen gebruikt moeten worden waar ze echt nodig zijn". Dan kun je denken aan ziekenhuizen, waar de allerhoogste standaarden gelden qua hygiëne.

Maar voor huis-, tuin- en keukengebruik is het niet nodig om speciaal antibacteriële zeep te kopen: gewone zeep werkt net zo goed.

Nog geen abonnement op de Kassa-nieuwsbrief? Via onderstaande button is het zo geregeld!