Het boek 'Archief van mogelijk verlies' laat zien hoeveel natuurschoon er bijna verdwijnt

Welke dieren verdwijnen er tijdens je eigen leven? Journaliste en auteur Tine Hens dook in haar eigen natuurgeheugen en schreef een boek over de planten, dieren en natuurfenomenen die op het punt staan te verdwijnen. In 'Archief van mogelijk verlies' vertelt ze in twaalf hoofdstukken over de kieviten, palingen, spreeuwenzwermen, sneeuw, stilte en duisternis. Ze zoekt in haar boek naar antwoorden op vragen als: wat doet dat verlies met onze natuurbeleving? En wat is er nodig voor herstel?

De beschreven dieren, planten en natuurverschijnselen in het boek is geen unieke, zeldzaam voorkomende natuur. Het zijn soorten die veel voorkomend waren of dat nu nog (deels) zijn, zoals spreeuwen, olmen en kievitten. Maar voor sommige natuurelementen is het verlies al tijden gaande, zoals sneeuw, stilte en duisternis.

"Het shifting baseline syndrome is een aantasting van onze verbeeldingskracht. Ik sprak erover met Marc Argeloo die er het geweldige boek Natuuramnesie over schreef. Dat gaat over hoe we gewend zijn geraakt aan verarmde natuur, hoe het uitsterven van soorten zelden luidruchtig of opzichtig gebeurt, maar meestal geruisloos is", zegt Tine Hens. "Want wie beseft zich dat er tegen 2100 nog amper gletsjers in de Alpen resten? En dat palingen meer met uitsterven bedreigd zijn dan panda’s? Dat vuurvliegen vooral sterven omdat ze de liefde willen bedrijven met straatlantaarns in plaats van met hun soortgenoten."

Archief van mogelijk verlies is een boek waarin rouw, verlies, pijn en verdriet een grote rol spelen. "Dat verlies is er immers en dat voel ik ook zo. Maar ik denk juist door dat te benoemen, we ons realiseren dat we iets moeten doen, iets veranderen. Mensen zijn zorgzame wezens, die kunnen heel goed zorgen voor iets waar het niet goed mee gaat. En dat moeten we ook gaan doen, we moeten gaan zorgen voor de natuur".

Samen met het boek van Tine heeft componiste Ellen Jacobs een soundscape gemaakt, een compositie van alle mogelijk verdwijnende geluiden uit het boek. Een flinke klus, want als er iets moeilijk is, is het om stilte te vinden voor het opnemen van al die unieke geluiden. " Je hoort voortdurend de geluiden van menselijke activiteiten. Snelwegen, bladblazers en vliegtuigen, ze verstoren de stilte", aldus de componiste. "Ik heb in mijn soundscape bewust die menselijke geluiden er uit gefilterd, op wat speldende kinderen na. Ik wilde juist laten horen hoe mooi die natuurgeluiden zijn, die we steeds minder goed horen vanwege onze eigen geluiden."

Een van de bijzonderste opnames is van de vuurvliegjes. "Die gingen paren en het geluid van de aanvliegende mannetjes heb ik met minuscule microfoontjes vast kunnen leggen, heel bijzonder."

De gehele compositie van Ellen Jacobs is te beluisteren via een QR code in het boek.