Op zoek naar het Insect van het Jaar: de zorgzame harkwesp

In april dit jaar werd de harkwesp verkozen tot Insect van het Jaar 2025. De wesp werd de winnaar van de vijf genomineerde insecten en kreeg maar liefst 46% van alle stemmen. Het doel van de verkiezing is om insecten en hun belang op een positieve manier onder de aandacht te brengen. Dat werkt, want insectendeskundigen Aglaia Bouma en Jan Wieringa van Naturalis en de andere organisatoren merken dat de verkiezing steeds populairder wordt. Tijdens een excursie op de Waalsdorpervlakte gaan de deskundigen op zoek naar het zorgzame insect.

De harkwesp is met haar opvallend grote groene ogen de grootste graafwesp van ons land. Ze leeft niet in kolonies, maar graaft haar eigen nestjes om daar jongen in groot te brengen. Ze vangt een vlieg, neem die mee naar haar nest en legt daar een ei op.

Voor de snel uitkomende larve gaat de zorgzame moeder weer op zoek naar nieuwe vliegen. De volgende dagen brengt ze steeds meer en grotere prooien naar het nest. In zo’n zeven dagen is de larve volgroeid en spint die een cocon om te verpoppen. De nieuwe harkwesp zal pas het jaar er op uitkomen.

De naam harkwesp verwijst naar de voorpoten van het insect. Op de scheen staan een rij stekels die met de poot een soort hark vormen. Die wordt gebruikt om de nesten te graven, maar ook om de opening tussen alle bezoekjes door weer dicht te maken. “Want ironisch genoeg zijn het sommige soorten vliegen die de nestjes van deze vliegenjager bedreigen”, legt Jan Wieringa uit. “De jongen van die vliegen lusten die zorgzaam gebrachte voorraad namelijk ook wel.”

Harkwespen maken nestjes in open zand en zijn dus beperkt tot natuurgebieden op de zandgronden. In Nederland komt de soort vooral voor in de duinen, maar ze zijn ook op binnenlandse heidevelden te vinden, vooral in Noord-Brabant, de Veluwe en de Utrechtse heuvelrug.

Als Insect van het Jaar 2025 krijgt de harkwesp op allerlei manieren extra aandacht. Zo nemen Aglaia Bouma en Jan Wieringa enkele mensen mee naar de Waalsdorpervlakte om te speuren naar de wesp. Wie natuurlijk mee mag is ambassadeur van de harkwesp, advocaat Benedicte Ficq, maar ook Geert die op de harkwesp had gestemd en Vroege Vogels verslaggever Merlijn mogen mee.

Het blijkt nog een hele speurtocht voor het team de wesp weet te vinden, want harkwespen houden van warm weer en worden pas actief als het zo rond de 22 graden is.