Trilvenen en petgaten in de Oostelijke Vechtplassen

 Het natuurgebied de Oostelijke Vechtplassen dankt haar naam aan alle grote waterpartijen. De Loosdrechtse plassen of de Ankeveense plassen zijn bekende gebieden. Maar behalve open water met af en toe oude legakkers, bestaat het gebied ook uit polders met restanten van trilveen. En juist dat trilveen maakt het gebied uniek, benadrukt Nynke van der Ploeg van Natuurmonumenten. 

De Oostelijke Vechtplassen is een laagveengebied, tegenwoordig grotendeels afgegraven voor de turfwinning. Ingeklemd tussen de rivier de Vecht en de Utrechtse Heuvelrug ontstond hier na de ijstijd een dik pakket veen. Dit laagveenmoeras werd al vanaf de Romeinse tijd afgegraven. Rond 1000 na Christus gebeurde dat op grote schaal. In het veenmoeras ontstonden daardoor gaten die we petgaten noemen. In die kleine plasjes met water groeide langzaam trilveen aan. Dat gebeurde vooral aan de kant bij de heuvelrug waar de plassen werden gevoed door kwelwater. Nog altijd zijn er wat van die petgaten in het gebied te vinden, met dat bijzondere trilveen. 

Trilveen is een type veen wat groeit bij in water in veenmoerassen waar kwelwater beschikbaar is. “Kwel is water met een beetje kalk erin en dat willen we hier hebben”, zegt Nynke. Dat trilveen ontstaat het aan de randen van water op drijftillen. Dat zijn eilandjes van waterplanten zoals krabbenscheer. Hierop beginnen andere planten te groeien, waardoor er een groter en dikker eilandje ontstaat. Daar dankt het trilveen zijn naam aan: het trilt als je eroverheen loopt. Uiteindelijk beginnen op die eilandjes ook andere trilveenplanten te groeien zoals schorpioenmos, wateraardbij en moerasvaren. 

Die trilvenen zijn heel kwetsbaar, want ze moeten wel het juiste water krijgen. Anders ‘verzuren’ of verdrogen ze. Dan komen er bijvoorbeeld veenmossen op te groeien, die heel goed zijn in regenwater vasthouden. Dat zuurdere regenwater is slecht voor de typische soorten die op het trilveen groeien. Daarom heeft Natuurmonumenten de Oostelijke Binnenpolder van Tienhoven zo heringericht dat ze zelf het waterpeil kunnen instellen. Nu zijn daar weer gezonde trilvenen aan het terugkomen. 

Kijk zaterdag 17 september om 19.5 uur naar Vroege Vogels TV over de Oostelijke Vechtplassen NPO 2!