Vijftig jaar beukennootjes tellen op de Hoge Veluwe

Op de Hoge Veluwe volgen wetenschappers al vijftig jaar de beukennootjes van vijfendertig specifieke beukenbomen. Deze zogenaamde beukennotenindex bevat belangrijke informatie want beukennootjes zijn een cruciaal voor het ecosysteem in het bos. "Lange termijnonderzoek verander je niet, tenzij een boom dood gaat of omgezaagd wordt. Dan kiezen we een andere boom", aldus assistent onderzoeker Youri van der Horst. Samen met hoofdonderzoeker Cherine Jantzen van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO) oogst hij de beukennootjes.

Beukennootjes zijn voor veel diersoorten een belangrijk onderdeel van hun dieet. Ze zijn een rijke bron van eiwitten, koolhydraten, vetten en mineralen. Met name tijdens de winter vormen ze een belangrijke voedselbron voor verschillende diersoorten zoals wilde zwijnen en muizen. Maar ook koolmezen zijn erg afhankelijk van de kleine nootjes die op de bosbodem vallen.

De populaties mezen zijn aanzienlijk lager na een slecht beukennoten jaar want in de winter hebben ze door de nootjes een grotere overlevingskans. Uit een lang lopend mezenonderzoek van het NIOO is in het verleden ook het beukennootjes onderzoek voortgekomen.

Het NIOO oogst al jaren de noten van deze beukenbomen op het Nationaal Park de Hoge Veluwe. Elk jaar bezoeken onderzoekers half oktober de bomen waar ze dan in vier vierkantjes van 25 bij 25 centimeter alle beukennoten oprapen om mee te nemen naar het lab. Daar worden ze gedroogd en zorgvuldig ontdaan van de buitenkant. Het totale aantal noten bepaalt de beukennotenindex wat de onderzoekers veel kan vertellen over de toestand van het ecosysteem in het bos.

Normaal gesproken hebben de beukenbomen elke paar jaar wel een mastjaar, een jaar waarin er opeens een enorme grote hoeveelheid beukennoten wordt geproduceerd, en dan weer enkele jaren helemaal niks. Maar de laatste jaren lijkt dit, mogelijk door klimaatverandering, te verschuiven waardoor de bomen niet meer synchroon bloeien en minder bloemen bevrucht raken.

De extreme pieken van de mastjaren lijken te veranderen wat uiteindelijk een invloed kan hebben op het complete ecosysteem van het bos.